29 - Wat me opviel in het zuidoosten van India (Gandhi) 3

 

 

Tijdens de twee reizen die Greetje en ik door India maakten in 2009-2010 was de naam Gandhi niet weg te denken. Mohandas Gandhi (1869-1948) werd tijdens ons verblijf, voor zover we dat ter plekke konden beoordelen, duidelijk gezien als de onbetwiste vader des vaderlands. Zijn portret vond je bijvoorbeeld op de bankbiljetten. Gandhi was de man van het geweldloos verzet en daarmee een bron van inspiratie voor Martin Luther King (1929-1968).

 

 

 

 

 

De naam Gandhi leeft voort in de persoon Indira Gandhi (1917-1984, meisjesnaam Indira Nehru), die zich Gandhi kon noemen nadat ze trouwde met Feroze Gandhi, geen familie van de ‘grote’ Gandhi.

  Indira Gandhi en haar familie wisten een overheersende rol in te nemen in de Indiase Congrespartij en daarmee in de Indiase politiek. Haar zoon Sanjay verongelukte, haar andere zoon Rajiv werd evenals zijn moeder vermoord.

  Diens Italiaanse echtgenote Edvige Maino kreeg de naam Sonia Gandhi nadat ze met Rajiv trouwde. Sonia Gandhi heeft tot op deze dag de leiding over de Congrespartij. Rahul Gandhi, zoon van Rajiv en Sonia, is vicevoorzitter van de Congrespartij.

 

Op 14 februari 2009, Valentijnsdag, bevonden we ons in Madurai, een stad in het de zuid-oostelijke staat Tamil Nadu, met ongeveer een miljoen inwoners. We reisden met een groep Nederlanders, die een reis bij Koning Aap geboekt hadden. Rik Jonkers trad op als reisbegeleider.

  Die dag stond Gandhi meer dan ooit in het centrum van onze belangstelling. Na terugkomst uit India legde ik een en ander vast in onderstaand verslag (met een kleine toevoeging).

 

 

 

 

In de middag gingen we met de meeste mensen van de groep op excursie in Madurai. Onze reisbegeleider had een tochtje met fietstaxi’s (riksha’s) uitgezet. Een stoet westerlingen begaf zich op pad.

  De eerste stop was een markt waar voornamelijk bananen te koop waren. Van daaruit ging het gezelschap verder door het drukke verkeer van de stad. We kwamen ergens aan de buitenkant van het centrum terecht op een wasplaats bij de rivier. Mannen en vrouwen waren er in de weer om wasgoed te wassen en te strijken. Dat ging zonder electriciteit.

  De strijkijzers werden met hete kooltjes warm gemaakt zodat het werk uur na uur ongestoord kon doorgaan. Op hetzelfde bedrijventerrein lagen tevens de uitwerpselen van koeien te drogen. Als ze later in as werden omgezet konden ze door de hindoes voor religieuze doeleinden gebruikt worden.

 

We liepen een stukje op straat om alles rustig te bekijken. Op een van de wanden op straat was een biljet aangeplakt met allerlei Indiase goeroes erop. Naast elkaar vond je Gandhi en Moeder Theresa afgebeeld, bij wijze van spreken hand in hand. Een vogel met een vredestakje in de bek was er naast getekend.

 

 

 

 

Diverse fabriekjes waren voorzien van het hakenkruis, het swastika-symbool dat in het Westen, sinds de nazi’s in Duitsland aan de macht kwamen, geassocieerd werd met een onderdrukkende dictatuur. In de meeste Aziatische landen is het hakenkruis echter een symbool van menselijk geluk. Hindoes die naar het Westen trokken hadden met het verbieden van het hakenkruis dan ook grote moeite.

  Op 17 januari 2007 schreef Bas Benneker op de website van Elsevier: “Europese organisaties van hindoes gaan gezamenlijk campagne voeren tegen een Europees verbod op het hakenkruis dat Duitsland wil invoeren. Een verbod op de swastika – Sanskriet voor ‘talisman’ – discrimineert hindoes, voor wie het symbool al duizenden jaren vóór de opkomst van het nazisme stond voor geluk en voorspoed. Ook hindoes in Nederland, België en Italië hebben zich aangesloten bij de campagne tegen het hakenkruisverbod.

  De nazi’s hebben hun belangrijkste symbool ontleend aan de Indische cultuur en de betekenis geperverteerd, vinden de Europese hindoes. ‘Dat Hitler het symbool heeft misbruikt en aangewend om een regime van terreur en racisme en discriminatie in te stellen, betekent niet dat vreedzaam gebruik verboden moet worden’, zei Ramesh Kallidai, een Britse hindoeleider. Hij vergeleek het voorstel met een verbod op kruisen, alleen omdat de Ku Klux Klan die ook gebruikte”.

  In Madurai passeerde ik een fabriek die ‘Swastik. The Roof of India’ heette. Het hakenkruis was er groot op neergezet.

 

 

 

 

De volgende plaats die we zouden bezoeken heette de ‘Mahatma Gandhi Memorial’. In de Insight Guide van Zuid-India, onze reisgids, waren we overigens gewaarschuwd. Het museum, gevestigd in het voormalige Tumkum-paleis in het noordoostelijk deel van de stad, was lang niet altijd geopend. Speciaal de tweede zaterdag in de maand was een sluitingsdag. En dat was het toevallig op deze dag. Gelukkig bleek de informatie onjuist: we konden er wel degelijk terecht.

  “The palace was built in the late 17th century by a great queen of the Nayak dynasty, Rani Mangamma”, was verder in het reisboek te lezen. “It is a relatively simple structure set up on two levels, with a cupola on top, but it has great dignity. An air of peace surrounds the palace, set in the middle of a well-kept garden. In the period of British rule it was known as Tumkum Bungalow, and was occupied by successive collectors of Madras”.

 

 

 

 

Hoe zou Gandhi op deze plek worden uitgebeeld, vroeg ik me af. In Liberty or death. India’s Journey to Independence and Division, een boek dat ik kort voor de reis aangeschaft had, wees auteur Patrick French op de mythe die India gecreëerd had van zijn vader des vaderlands.

  Om te beginnen heette Gandhi niet Mahatma maar Mohandas. Mahatma, letterlijk: ‘great soul’, was een eretitel die hem later gegeven was.

  “If Gandhi is your hero”, schreef French, “it can be a deflating experience to read what he actually did and said at crucial points in India’s political history. The authorized version of the Mahatma is very differrent from the real one. Far from being a wise and balanced saint, Gandhi was an emotionally troubled social activist and a ruthlessly political negotiator”.

 

 

 

 

Vooral de film die Richard Attenborough in 1982 over het leven van de politicus gemaakt had, zou zand in de ogen gestrooid hebben, schreef French. Om commerciële redenen had de regisseur met de waarheid gesold. Salman Rushdie was het volgens French daarmee eens. “Gandhi is plainly inaccurate. As Salman Rushdie has written: ‘To make Gandhi appeal to the Western market, he had to be sanctified and turned into Christ, and the history of one of the century’s greatest resolutions had to be mangled’”.

  De film zou dus een nep-verhaal zijn. “The movie leaves us with the message ‘that the best way to gain your freedom is to line up, unarmed, and march towards your oppressors and permit them to club you to the ground’. If you do this for long enough, you will embarrass them into going away’.

  There were innumerable reasons for the British quitting India, but embarrassment was not one of them. This version of events, though, appeals not only to the Western market, but also within India, where the Congress [Congrespartij] hold on power during the decades succeeding independence has made the portrayal of a blameless and beatific father of the nation politically useful”.

  Gandhi werd volgens de auteur dus ten onrechte als een goeroe afgeschilderd.

 

 

 

 

Als het imago van de held een creatie uit latere tijden is, hoe keken de mensen dan tegen de man aan in de tijd dat dit nog niet het geval was? En welke uitspraken deed Gandhi toen?

  In een boek uit 1931 (De Kern) was een interview met Mohandas opgenomen dat journaliste Fia Ohrman in maart 1931 had gepubliceerd in het Franse tijdschrift La Revue Mondiale.

 

Toen de vrouw hem bezocht nam Gandhi meteen plaats achter zijn spinnewiel.

  “Hij gaat op de houten vloer voor me zitten. ‘Verbaas u niet, omdat u me ziet spinnen en weven, terwijl ik spreek’, zegt hij. ‘Spinnen bij elke gelegenheid: het is een der belangrijkste besluiten van mijn leven. Ik heb dat besluit genomen voor mijzelf zowel als voor anderen, die mijn ideeën aanhangen. Men kan zich heel goed een zekere bekwaamheid verwerven door te werken terwijl men spreekt. En ik zeg u: het spinnen zal het heil van Indië zijn’”.

  Ohrman liet Gandhi verder praten over dat onderwerp.

  “Welke arbeid kunnen mannen zowel als vrouwen met profijt verrichten in de 700.000 dorpen van Indië? Het spontane antwoord zal zijn: spinnen en de stof khaddar gebruiken, die in het land zelf wordt geweven. Allen die mij volgen, hebben zich verbonden die stof te dragen. De boodschap van het spinnewiel kan elk dorp bereiken en zal daar een straal van hoop en van licht brengen”.

 

 

 

 

De journaliste waagde het Gandhi te onderbreken en hem te wijzen op het bestaan van machines. Zat daar niet de vooruitgang in?

  “Gandhi wordt boos. ‘De machine is het ongeluk der maatschappij, een verschrikkelijk ongeluk. Door haar uniformiteit verderft zij hen, die er zich van bedienen. Zij verhoogt de luxe, doordat zij de artikelen goedkoper maakt, dus gemakkelijker te verkrijgen. Men denke bijvoorbeeld aan de spoorwegen: dat zijn machines, die meer kwaad dan nut in de wereld hebben gebracht. Zij maken het de landen mogelijk elkaar uit te buiten en het bewijs daarvan zien we in de oorlogen. En dan reizen de mensen te veel. Het is beter thuis te blijven en zijn plicht te vervullen”.

 

Opnieuw maakte Fia Ohrman een einde aan de woordenstroom van Gandhi. Zij wilde wel eens weten wat zijn mening was ‘over de vrouw en vooral dat oude en barbaarse purdah-gebruik [afscheiding van de vrouw uit het openbare leven], over de sluier, die de vrouwen wordt opgelegd, met het verbod haar gelaat te tonen aan andere mannen dan hun echtgenoten of ouders’.

  Gandhi was het volledig met de journaliste eens. “Men heeft de vrouwen van Indië veel onrecht aangedaan door die despotische gewoonte te handhaven. Zij is volkomen overbodig en doet het grootste nadeel aan het land. Waarom zou een vrouw niet het recht hebben uit te gaan en zich in de vrije natuur te bewegen. De man moet vertrouwen hebben in de vrouw, zoals de vrouw in de man. Door in Indië [India] de vrije ontwikkeling der vrouw te verhinderen, bemoeilijken wij ook die van de man. Laten we toch door een energieke daad het purdah-systeem afschaffen”.

 

Wat vond Gandhi van de problemen met de moslims?

  “Wij haten elkaar, wij wantrouwen elkaar, wij doden elkaar zelfs. Laten we onze harten reinigen en God vragen ons nederigheid, verstand en wijsheid te geven”.

 

Geen gesprek was mogelijk, toen niet en nu niet, over het kaste-stelsel in India. Gandhi had er een duidelijke mening over. “Voor een vooruitgang der nationale hindoe-beweging is de afschaffing van die banvloek van het grootste belang. Neem die weg en de rest zal vanzelf volgen.

  Wanneer de hindoe een groot aantal van deze onaanraakbaren als de zijnen zal hebben aangenomen en aldus een oud barbaars gebruik zal hebben vernietigd, zal de natie daaraan een onweerstaanbare kracht ontlenen.

  De paria’s moeten toegang hebben tot alle tempels van Indië, zij moeten gebruik kunnen maken van het water van alle bronnen en moeten in het algemeen leven op voet van gelijkheid met de andere zonen van Indië. In de toekomst moet elke hindoe zijn hart zuiveren van alles wat hij tegen die paria’s had en hij moet ze beschouwen als zijn gelijken.

  De Bhagavad Gita zegt: ‘Als ge God wilt kennen, behandel dan een brahmaan op dezelfde wijze als een banghi. Behandel hen zoals ge zelf door hen behandeld wilt worden of zoals ge zoudt willen, dat zij u behandelden’. Ik ben er zeker van, dat wij in Gods boeken hun vergrijpen kleiner zullen zien opgetekend dan de onze”.

 

 

 

 

In 1931 verkondigde Gandhi dus dat het kastestelsel wat hem betreft moest worden afgeschaft. Tevens moesten vrouwen een zelfstandige rol in het leven kunnen spelen.

   In 2009 werden zijn wensen in zekere zin, in symbolische zin, verwezenlijkt. Op 2 juni was op de site van de BBC te lezen: “India to have first woman speaker”. In Nederland is het niet ongewoon dat vrouwen belangrijke politieke functies vervullen, in India nog wel. De Eerste én de Tweede Kamer in Nederland hebben momenteel een vrouw als voorzitter.

   In India werd Meira Kumar (64) begin juni [2009] door de Congres-partij aangewezen als voorzitter (speaker) van de Lok Sabha, het parlement van India. Intussen was ook het kaste-stelsel afgeschaft, in formele zin dan. Mevrouw Kumar was bovendien afkomstig uit de onaanraakbaren, de dalits. De ideeën van Gandhi waren in vervulling gekomen!

   De benoeming van de vrouw was zelfs unaniem. “Ms Kumar has emerged as a consensus candidate, with the main opposition BJP and other parties also supporting her”, aldus de BBC.

   De uitverkiezing van één vrouw zegt natuurlijk weinig over de rol die andere vrouwen (moeten) spelen in de Indiase samenleving. Er zijn grote verschillen in India, groter dan bij ons in Nederland.

 

 

 

 

Het is overigens niet verwonderlijk dat Gandhi door allerlei andere verdrukte groepen als een symbool gezien werd. Bijvoorbeeld door Martin Luther King. Op 16 januari 2009 was in een Amerikaans persbericht te lezen: “In February and March 1959, Dr. Martin Luther King and his wife, Coretta Scott King, traveled throughout India. Nearly 50 years after that visit, staff at All India Radio discovered a message taped by Doctor King. In it he emphasizes his intellectual debt to Mahatma Gandhi’s message of nonviolent social action”.

   Terwijl wij door het zuiden van India rondtrokken, was Martin Luther King III, een zoon van de zwarte leider die in 1968 vermoord werd, in het noorden van India om de reis van zijn vader precies vijftig jaar later te herdenken. “The delegation members tried to retrace the enduring importance of the King-Gandhi legacies on non-violence. The trip was supported by both the US and Indian governments”, was in de Indiase media te lezen.

 

Op een Amerikaanse website verwees Louise Fenner op 10 februari nog eens maar de reis van Martin Luther King senior. “It was wonderful to be in Gandhi’s land”, had hij na terugkeer geschreven. “I left India more convinced than ever before that nonviolent resistance is the most potent weapon available to oppressed people in their struggle for freedom”.

   In zijn autobiografie had King geschreven: “Gandhi was the guiding light of our technique of nonviolent social change” en daarbij verwees de auteur naar de ‘Montgomery, Alabama, bus boycott in 1956 that ended segregation on that city’s buses, and throughout the years King led the American civil rights movement’.

   King werd tijdens zijn reis ‘enthusiastically welcomed by Nehru and other Indian political leaders at a time when he lacked similar access to America’s top leaders’.

 

 

 

 

Louise Fenner trok de lijn van de reis van Martin Luther King, vijftig jaar geleden, door naar het Amerika van 2009. Bij haar artikel was een foto afgebeeld van Barack Obama als senator, bij portretten van onder anderen Martin Luther King en van Gandhi achter zijn spinnewiel.

   “Barack Obama, America’s first African-American president, has identified Gandhi’s autobiography, The story of my experience with truth, and Taylor Branch’s biography of King, as books that helped shape him. The president has said that Gandhi and King are among his heroes, along with presidents Lincoln and Kennedy”, aldus Fenner.

 

Op een wat ander niveau heeft ook zangeres Madonna al een paar jaar geleden hetzelfde beweerd. Op 16 februari 2007 schreef Claudia van Zanten: “Popster Madonna wil het liefst worden herinnerd als een leider met een belangrijke boodschap, zoals spiritueel leider Mahatma Gandhi. Niet alleen Gandhi, maar ook Martin Luther King en John Lennon zijn rolmodellen voor de zangeres. ‘Ik wil net zo zijn als Gandhi en Martin Luther King en John Lennon – maar ik wil wel blijven leven’, zei de Queen of Pop. ‘We moeten allemaal Jezus zijn. Jezus’ boodschap was dat je net zoveel van je buren moet houden als van jezelf’”.

   Van Zanten liet achterwege dat ook Jezus ‘niet bleef leven’. In het gebied dat nu Israel heet werd Christus door kruisiging om het leven gebracht.

   Mensen die de wereld op vreedzame wijze willen verbeteren bereiken niet altijd een hoge leeftijd.

 

 

 

 

In het museum dat aan Gandhi gewijd was, ontbrak het natuurlijk niet aan superlatieven. Bij de ingang was op een bord aan de wand te lezen: “He (Gandhi) stopped at the thresholds of the huts of the thousands of the dispossessed, dressed like one of their own. He spoke to them in their own language: here was the living truth at last, and not quotations from books. For this reason the ‘Mahatma’ , the name given to gim by the people of India, is his real name.

  Who else has felt like him that all Indians are his own flesh and blood? In direct contact with truth, the crushed forces of the soul rise again; when love came to the door of India that door was opened wide...

  At Gandhi’s call India blossomed forth to new greatness, just as once before in earlier times, when Buddha proclaimed the truth of fellow feeling and compassion among all living creatures”.

 

 

 

Bijzonder vond ik het dat Gandhi niet vergeleken werd met een icoon uit het hindoeïsme, maar met de Boeddha. Anderzijds: zo vreemd was dat nu ook weer niet. In het boeddhisme was meer ‘gelijkheid’ dan in het hindoeïsme.

  “India fights for freedom” was de kreet die (in het Engels) centraal stond in de vaste collectie van het museum. “Here is the story of how this ancient but ever youthful land of ours lost her freedom and won it again. It is a story of brave men and women for whom freedom was a grand passion. They lived so dangerously and died ever so fearlessly in the pursuit of their passion that WE now walk upon this earth, our heads held high as a proud and free people”.

 

De geschiedenis van India werd in het Gandhi-museum uitgebeeld als één grote opstand tegen de onrechtmatige bezetting van het land door de Britten. Een wand stond in het teken van het jaar 1767.

  “Mysore resists” was het motto. “English expansion in India met with the most challenging resistance from Haider Ali and Tipu Sultan of Mysore. Making Mysore a major power of India, Haider fought with the English in two wars (1767-1769 and 1780-1784) ravaging the Carnatic as far as Madras and trouncing the English troops under Hector Munro, the hero of Baksar.

  After Haider’s death. Tipu resisted in 1789 the combined onslaught of the English, the Nizam, the Marathas and the Coorgies, for three years in the Third Mysore War, before he was over-powered in 1792. He was forced to surrender half his territories (Dindigul and Salem among them) and agree to pay a compensation of 33 millions of rupees, handling over two of his sons as hostages to the English. But with renewed vigour Tipu strengthened his defence, modernised his army and took steps towards a pact with Napoleon’s France.

  Forwarned, the English started the Fourth Mysore War 1799, invading Mysore with their ally, the Nizam.

  Fighting against overwhelming odds, Tipu gave his life in the defence of his capital. Mysore was dismembered and parts of it, Coimbatore, Malabar and Canara, were annexed by the British. The death of Tipu Sultan removed from the scene the most inveterate, the most implacable and the most fanatical and perhaps the most formidable enemy encountered by the English”.

 

 

 

 

In de toonzetting van het museum was geen sprake van het geweldloos verzet zoals Gandhi dat voorstond. Eerder het tegendeel. Bovendien was duidelijk dat er in het zuiden van India een interne machtsstrijd gaande was. Het grote Moghul-rijk was uit elkaar gevallen. Dat resulteerde in een machtsvacuüm, met alle gevolgen van dien. Tipu Sultan probeerde er van te profiteren. Hij vocht dan ook niet alleen tegen de Britten, maar ook tegen zijn ‘landgenoten’.

 

De strijd tussen de inwoners van India en de Britten die het subcontinent onder hun controle hadden werd in allerlei taferelen uitgebeeld. Vanzelfsprekend kwam de Indian Mutiny (1857) aan de orde. Maar ook de manier waarop de Engelsen (of de East India Company) hun nieuwe onderdanen behandelden. ‘Wages of Slavery’ was met grote letters geschilderd op een bord met tekeningen die suggereerden alsof India in één groot concentratiekamp was omgebouwd.

  Alsof beelden niet genoeg waren, werd het er in teksten nog eens neergeschreven. “The Slightest protest by Indians was put down ruthlessly by the Company’s army. Indians could be jailed indefinitely without a trial or beaten to death”.

  Of: “The plunder of India made England industrially rich. To sell her goods in India East India Company destroyed Indian industries”.

  En: “The Company looted India’s wealth. It did not pay for its purchases in India in gold or silver from England, but with the tax-money collected from the people (in India)”.

  Het resultaat van het schaamteloze optreden van de Engelsen liet zich raden: “With their agriculture ruined, industries destroyed and arts and culture neglected, Indians were bursting inside with discontent and fury”.

 

En zo ging het door, tableau na tableau. In een taal waar weinig verzoenende woorden in gebruikt werden. Greetje legde een aantal van de wandschilderingen digitaal vast. Achter het museum was een boekwinkel hoorden we. Daar zou vast wel een catalogus zijn van de tentoonstelling. Dan kon ik het thuis allemaal nog eens op mijn gemak nalezen en de illustraties bekijken. Dat bleek echter niet het geval te zijn.

  Toch ging ik niet met lege handen terug naar de riksha. In Nederlandse musea moet je meestal vele tientallen euro’s betalen voor de catalogus van een tentoonstelling. In Madurai kon je de autobiografie van Gandhi en uitgaven van zijn geschriften aanschaffen. Je hoefde er bijna geen geld voor uit te geven. Met vier boeken ging ik naar buiten. Die hadden samen niet veel meer meer dan twee euro gekost.

 

 

 

 

 

 

Tijdens het vervolg van onze rondtocht door de buitenwijken van Madurai konden we nog op een andere manier meemaken wat het gevolg was van de ideeën zoals die in 1931 door Gandhi uitgedragen waren. De riksha’s brachten ons naar een buurt waar tientallen vrouwen in een onverlichte ruimte aan het werk waren. Tijdens onze tocht werden we van alle kanten door kinderen toegejuicht. Zagen ze ons als goeroes?

  De werksters zaten achter het spinnewiel of een weefgetouw. Gewoon op de grond, soms met de muur als steun in de rug, soms ook niet. Machines, die door Gandhi verfoeid waren, werden er niet gebruikt. De vrouwen werkten nog steeds met spierkracht. Ze draaiden wielen van fietsen (zonder luchtbanden) rond om draden te maken en die op te rollen.

  De dames die er op deze Valentijnsdag in kleurige kleding bijzaten (op de grond, in kleermakerszit) maakten geen echt vrolijke indruk. Het leek erop of ze uren achter elkaar hetzelfde geestdodende werk moesten doen – in het halfdonker, in een ongekoelde ruimte bij een temperatuur van ver boven de dertig graden. Ze maakten de spullen die in Europa bij winkelketens als Zeeman te koop waren. Sommige vrouwen waren niet jong meer, soms wel dik in de zestig of misschien wel in de zeventig. Anderen waren moeders van kinderen die ze tijdens het werk om zich heen zagen lopen. Moesten die dan niet naar school?

  Was dit de droom van Gandhi, die in vervulling gegaan was? Een leven zonder machines? “De man zorgt voor zijn gezin”, vertelde onze reisbegeleider. Wat de vrouwen deden was zorgen voor een extraatje, zo werd het me uitgelegd.

  Een eindje verderop waren mannen aan het werk. Zij waren koperslagers, ook zonder machines. Hard slaan met een hamer totdat een vat de vorm had die het moest hebben. En dan maar hopen dat je het vat kon verkopen.

 

 

 

 

Rik vroeg ons nadrukkelijk om de vrouwen en mannen, die aan het werk waren, geen geld te geven. Zoals het nu ging, waren ze blij met de belangstelling die bezoekers uit het Westen ten toon spreidden. Zodra ze geld zagen zouden ze alleen maar gaan bedelen. In dat geval zou je geen zuiver beeld meer krijgen van de arbeidsomstandigheden van ‘gewone’ vrouwen en mannen in een grote stad. We werden door hun kinderen vrolijk uitgezwaaid. En daarna ging het werk, althans zo leek het, gewoon weer verder.

 

 

 

 

De riksha’s konden maar ternauwernood twee westerlingen bevatten. Wij waren in feite te groot (of te dik, of te zwaar) voor de fietstaxi’s. Toch leek het erop dat wij de fietsende mannen hielpen een eerzaam en traditioneel beroep uit te oefenen, ook zonder ‘machines’. De man die Greetje en mij de stad liet zien was de vijftig al een eind gepasseerd. Hij moest hard trappen op zijn oude apparaat.

  Terug in het hotel zag ik bij de balie allerlei schaaltjes met heilige ‘as’, afkomstig uit ‘heilige koeien’ - in de kleuren grijs, groen en rood. Sommige mensen dipten er een vinger in en smeerden de as op hun voorhoofd. Het was een soort self-service om je dag te zegenen.

Na deze dag vol indrukken namen wij plaats op het dakterras met uitzicht over de omgeving. Daar was het op deze 14^de februari gelukkig een beetje koel. We bestelden vegetarische soep en gebakken rijst met een mixed curry. Met een glas Kingfisher-bier. Waren we niet op vakantie?

 

 

***

 

 

Tijdens het opstellen van deze tekst, april 2018, las ik in Trouw een artikel, geschreven door Isha van Halem, studente culturele antropologie en ontwikkelingsstudies in Nijmegen (Radboud Universiteit). Zij reageerde op de uitspraak dat onze westerse cultuur superieur is aan alle andere ter wereld. Die zou besloten liggen in onze materiële welvaart en het ‘geluk’ dat die ons zou brengen.

  Van Halem: “Maar maakt ons surplus aan geluk ten opzichte van de rest van de wereld onze cultuur superieur, of is geluk juist iets dat we hebben verworven door landen op een discutabele wijze te ontdoen van hun economische middelen?”

  De studente stelde in haar bijdrage: “In collectivistische samenlevingen, waar het het belang van de groep het belang van het individu overstijgt, wordt individueel geluk in mindere mate nagestreefd. Individueel geluk kan immers het belang van het collectief belemmeren”. Niet voor niets was de titel van haar artikel: ‘Verhef westers geluk niet tot norm’.

  Met de komst van veel immigranten (‘vluchtelingen’) uit andere culturen worden onze westerse waarden en ons westers individualistisch geluk opnieuw getest.  

 

 

 

Harry Knipschild

16 april 2018

 

Clips

* Gandhi speelfilm, 1982

* Zoon van Martin Luther King in India, 2009

* Gandhi Museum, Madurai, 2014

* Spinnen in Madurai, 2016

* Gandhi Museum, Madurai, 2017

* Martin Luther King en Mahatma Gandhi

 

Literatuur

 

Chris Bayly, Imperial Meridian. The British Empire and the world 1780-1830, Londen 1989

Brian Bell, South India, Insight Guides, Londen 2006

Bas Benneker, ‘Europese hindoes tegen hakenkruisverbod’, Elsevier, 17 januari 2007

Louise Fenner, ‘Martin Luther King Inspired by 1959 Journey to India’, America.gov, 4 februari 2009

Patrick French, Liberty or death. India’s journey to independence and division, Londen 1997

M.K. Gandhi, Self restraint v. selfindulgence, Ahmedabad 2007 (1928)

M.K. Gandhi, My non-violence, Ahmedabad 2007 (1960)

M.K. Gandhi, An autobiography or the story of my experiments with truth, Ahmedabad 2008 (1927)

Isha van Halem, ‘Verhef westers geluk niet tot norm’, Trouw 14 april 2018

Shailesh N. Humbad, ‘Gandhi and Jainism’, Jain Center of Greater Detroit, 19 januari 1997

‘India to have first woman Speaker;, BBC, 2 juni 2009

‘Martin Luther King Recording Found In India’, NPR, 16 januari 2009

‘Mahatma’s personal belongings go under the hammer on Friday, Times of India, 5 maart 2009

Fia Ohrman, ‘Een onderhoud met Gandhi’, La Revue Mondiale, maart 1931 (opgenomen in De Kern)

Sumungal Prakash, Story of Swarajya, New Delhi 2006 (1973)

T. Saravanan, 'Know your city. Madurai. St. Mary's Cathedral, The Hindu, 6 november 2004

G. Schenkel, Gandhi. Leven en werk, Zeist 1961

‘De wereld omhelzen voor vrede en harmonie. De humanitaire activiteiten van Sri Mata Amritanandamayi Devi’, Amritapuri, z.j.

Jann S. Wiener, ‘John Lennon. The Rolling Stone interview’, Rolling Stone, 21 januari 1971.

Jo Williams, South India, Footprint, Bath 2007

Sri Sri Paramahansa Yogananda, The Bhagavad Git, Sivakasi 2007

Claudia van Zanten, ‘Madonna wil worden vergeleken met Gandhi’, Elsevier, 16 februari 2007