410 - Les Paul en Mary Ford in Nederland, januari 1955

Als je in de jaren vijftig in Nederland iets wilde weten over populaire muziek kon je niet om maandblad Tuney Tunes heen. Jan van Haaren (Eindhoven) begon ermee tijdens de Tweede Wereldoorlog. Op 6 juni 1942 verscheen het eerste nummer. De meeste Nederlanders hadden in die tijd niet veel kennis van de Engelse taal. Maar de muziek van de Amerikanen, die Nederland van de nazi’s bevrijd hadden, werd populair. Van Haaren drukte de teksten van de Amerikaanse hits af in het blaadje – in 1950 bestond het uit acht pagina’s en was te koop voor 25 cent, een kwartje.

    De Eindhovenaar vestigde zijn kantoor op Gagelstraat 83-85 en liet artikelen schrijven door muziekliefhebbers als Skip Voogd, Paul Acket, Frits Versteeg, Victor Conselman en Hans de Vroom. In februari 1955 kostte Tuney Tunes 35 cent. Het blad telde intussen 20 bladzijden op een aanzienlijk betere kwaliteit papier dan vijf jaar eerder. Er werd goed geadverteerd door de muziekindustrie: platenmaatschappijen en muziekuitgeverijen. In het nummer van februari adverteerde Braun met een grammofoon. Cursussen om gitaar, piano en accordeon te leren spelen werden aangeboden. Bierbrouwers lieten weten dat ‘het bier weer best was’. Een cursus jiu jitsu werd eveneens in het muziekblad aan de man gebracht.

    Wie op zoek was naar een relatie kon terecht bij Tuney Ads. Een advertentie in die rubriek plaatsen kostte 3 cent per letter, cijfer of leesteken. Er was wel censuur: “Teksten die naar de mening van redactie door hun woordkeuze niet geschikt zijn voor dit blad, worden door de redactie gewijzigd, zonder verhaal op betaalde kosten van de zijde der adverteerders”.

 

 

 

 

 

In februari 1955, tien jaar na de bevrijding, stond Tuney Tunes in het teken van het Amerikaanse duo Les Paul & Mary Ford. In 2012 publiceerde Bob Jacobson Les Paul. Guitar Wizard, een boekje met het levensverhaal van een van hen, Lester Polsfuss (1915-2009).

    Polsfuss was niet alleen actief als gitarist. Hij speelde met name een essentiële rol in de geluidstechniek. Les pionierde met elektrische geluidsversterking en meersporentechnieken, waarbij je al opgenomen muziek op een hogere snelheid kon afspelen.

 

De kleine biografie van Les Paul begon als volgt: “Imagine you are a 15-year-old boy from Waukesha, Wisconsin. Imagine you have already learned how to play the guitar and harmonica as well as most of the famous musicians you hear on the radio. You have already taught yourself how to take apart a radio, a record player, and a player piano – and put them back together. Now imagine you have the chance to go on tour as a professional musician 400 miles away. You ask your mother if it’s okay. And she says, ‘It’s your life. It’s up to you!’”

    Les Paul was een praktisch ingestelde man. “You are imagining the early life of Les Paul. From the time he was very young, Les was very good at figuring out how to make things work in new and better ways. He invented machines that have changed the way people make music. He came up with big plans for his musical career, and somehow he made them happen. And as he got older and struggled with physical problems, he discovered a whole new way to play the guitar so he could continue to share his music with audiences”.

 

 

 

 

Uitvinden zat in zijn bloed. “Have you ever heard somebody play a guitar very loudly? Of course you have. Until Les Paul started inventing, that was impossible to do. Before Les built the world’s first electric guitar, most guitars were acoustic. It was very difficult for acoustic guitars to be heard over the other instruments in a band.

    Have you ever heard a song on the radio in which all the harmony parts were sung by the same person? Of course you have. That’s done using a method called multitrack recording. In multitrack recording, one voice or ‘track’ is recorded, then another track is recorded on top of it, then another, and so on until many voices and instruments can be heard in the same song”.

 

 

 

 

 

 

De gitarist wist het opnemen van grammofoonplatenmuziek revolutionair te verbeteren. “Les Paul was the person who invented a way of recording this ‘layered’ effect. But these were not his only inventions. Les was also responsible for a long list of technological breakthroughs related to sound. And Les wasn’t just an inventor. He was also one of the greatest guitar players of his time. During the 1950s, he and his wife and musical partner Mary Ford recorded several songs that became huge hits. Many of these songs are still well-known today.

    Les was able to accomplish these things because he believed in himself. One of the reasons he believed in himself was because his mother believed in him, too. She always encouraged him to try things out and follow his dreams. So, when he took her radio apart, she didn’t yell at him. And when he left home at 17 to be a professional musician, she rode on the bus with him to his new home in Saint Louis, Missouri. Not every kid with a supportive mother grows up to become a living legend. But it doesn’t hurt”.

 

 

 

 

Ook als muzikant wist Les Paul carrière te maken, met name nadat hij zich gevestigd had in Hollywood. Hij slaagde erin artiesten als Fred Waring, Dinah Shore, Andrews Sisters, Nat ‘King’ Cole en Bing Crosby te begeleiden. Zijn samenwerking met de meest populaire crooner van het moment resulteerde anno 1945 in de nummer één hit ‘It’s been a long long time’.

    Capitol Records, een jonge en actieve platenmaatschappij in Los Angeles, nam hem onder contract. Op persoonlijk en muzikaal gebied verbond hij zich aan country & western zangeres Iris Colleen Summers (1924-1977), die de artiestennaam Mary Ford aannam. Lester Pollsfuss en Colleen Summers werden Les Paul & Mary Ford.

 

De plaatopnamen van de gitarist en de zangeres op Capitol resulteerden in een miljoenenverkoop. In de periode 1950-1955 verscheen Les Paul instrumentaal en vokaal met Mary Ford bijna dertig keer in de Amerikaanse top 30 van Billboard. Tot de grootste successen behoorden ‘Whispering’, ‘Tiger Rag’ (Les Paul solo) en met Mary Ford: ‘How High The Moon’, ‘The World Is Waiting For The Sunrise’ (1951), ‘Johnny Is The Boy For Me’, ‘Hummingbird’ en vooral “Vaya Con Dios’ (1953).

 

 

 

 

In 1951 werd ‘How High The Moon’ in de uitvoering van Les Paul & Mary Ford door Time uitgeroepen tot ‘record of the year’. In een artikel stelde de redactie: “There is hardly a jukebox in the U.S. that will not disgorge one or two records by guitarist Les Paul, alone or with his singing wife Mary Ford.

    So far this year, Paul and Ford have turned out about one bestseller a month. If they keep it up, they will sell close to 6,000,000 records before the year is over. One secret of their success is a tape recorder on which Paul dubs multiple guitar and vocal passages, layer-cake style. The result is a reverberating volcano of polyphony which Paul calls ‘The New Sound’.

   The Pauls record wherever they happen to be. They carry the recorders with them on their road tours, and send batches of recordings to Capitol Records for pressing and distribution. Says Paul with a grin: “We grind ’em out like hamburger”.

 

Voor het maken van opnamen hoefde Les Paul niet in een dure studio te vertoeven. “Their first big hit, ‘How High the Moon’, was ground out in a basement in Jackson Heights, N.Y. Paul first taped the bass rhythm on the guitar, covered it a few times with guitar chords, ran through it some more with guitar embroidery. Then he dubbed in Mary’s voice twelve times, to get the effect of both unison and harmony. Total number of layers: 24.

   Paul has given considerable thought to echoes. A good echo effect can be produced in a radio studio with a twist of a dial. But Paul finds that inadequate. ‘I got a better echo by putting Mary and a mike in a bathroom’”.

 

 

 

 

 

 

De platenverkoop beperkte zich niet tot de Verenigde Staten. Van ‘Vaya Con Dios’ werden, naar verluidt, in het tien miljoen inwoners tellende Nederland meer dan honderdduizend exemplaren op 78 toeren verkocht. In die tijd was dat uitzonderlijk.

    Even uitzonderlijk was dat het Amerikaanse echtpaar rond de jaarwisseling 1954-1955 afreisde naar het Europese continent en zelfs Nederland bezocht. Op 3 januari meldde de Telegraaf: “Gitarist Les Paul en zijn zingende echtgenote Mary Ford, maken thans een uitgebreide vakantiereis door Europa. Zij zijn voornemens op 12 januari uit Hamburg naar Amsterdam te vertrekken en in Amsterdam te blijven tot 15 januari”.

    Uit een artikel in de Engelse muziekkrant Musical Express viel op te maken dat de reis meer was dan een vakantie. “Surprise visitors to Europe are famous recording duo Les Paul and Mary Ford, who are at present touring the Continent. They have already been to Madrid and Paris, and this week are travelling around Germany, where Les is looking for new ideas in recording equipment. Next week they go on to Amsterdam and Rome. Les and Mary were interviewed in person over AFN on Wednesday night (3rd) and disclosed that they have so far sold over fifteen million records”.

 

 

 

 

 

 

Heel wat mensen uit het vak begaven zich op het afgesproken tijdstip naar Schiphol om de platenartiesten te verwelkomen. Het Parool deed verslag. “Les Paul en Mary Ford maken een trip door Europa - hun eerste vakantie sinds zij beroemd zijn geworden met hun truc-opnamen. Zij zouden ook twee dagen in Nederland vertoeven, want hun plaat ‘Vaya Con Dios’ (Capitol) werd hier een record: er werden meer dan honderdduizend exemplaren verkocht, dat is in verhouding meer dan in Amerika.

    Zij zouden aankomen om kwart over zes. Gistermiddag bleek, dat dit tijdstip was verschoven naar kwart over acht - zij zouden zitten in de KLM-machine uit Hamburg. Er stond een uitgebreid ‘comité van ontvangst’ gereed: de zakelijke en artistieke leiding van de N.V. Bovema uit Heemstede, die het merk Capitol in ons land vertegenwoordigt.

    Eén van hen hield een met bloemen versierde guitaar in de hand, waaraan linten waren bevestigd met de titels van hun topnummers er op. Verder stond er Eddy Christiani, de zanger-guitarist die ook voor het merk Capitol speelt. Er waren een aantal verslaggevers en persfotografen. Maar het toestel uit Hamburg bracht Les Paul en Mary Ford niet. Ze stonden wel op de passagierslijst, maar hun namen waren doorgestreept”.

    Het gezelschap week uit naar Amsterdam. “Les Paul en Mary Ford hadden geen telegram gestuurd. Iemand bedacht, dat het slechte weer hen misschien er van had weerhouden om per vliegtuig te reizen en dat zij wellicht de Scandinavië Expres hadden genomen, die om kwart voor elf in Amsterdam zou aankomen.

    Om tien over half elf stond iedereen dus op het (koude) derde perron van het Centraal Station. De trein had vertraging. Maar toen die eindelijk kwam, keek men weer vergeefs uit naar Les Paul en Mary Ford”.

 

Op 12 januari meldde het Algemeen Dagblad: “Les Paul slaat Nederland over”. Een redacteur tekende op: “Maandagavond zou het muzikale echtpaar, dat roem en vele dollars verwierf door het uitvinden en uitvoeren van bepaalde truc-opnamen, waarbij de guitaar soms vertienvoudigd in de opname klonk, op Schiphol aankomen. Voor een vakantiereisje van enkele dagen door Nederland.

    Les Paul en Mary Ford stonden geboekt op de passagierslijst van het vliegtuig, dat uit Hamburg kwam, maar zij waren niet meegekomen. Ook een bezoek aan de uit Duitsland binnenkomende treinen leverde niets op. Een telefoontje aan het hotel in Hamburg bracht aan het licht, dat het echtpaar aldaar was vertrokken met onbekende bestemming.

    Men is nu min of meer van mening, dat het tweetal zoek is. Misschien naar Parijs, misschien naar Engeland, maar zeker zonder achterlating van een berichtje. En dat terwijl in radiokringen reeds een verwoede strijd was uitgestreden tussen twee omroepverenigingen, die beiden Les Paul en Mary Ford voor de microfoon hadden willen brengen. De VARA won dit duel, maar zal hoogstwaarschijnlijk toch van de stemmen van Les Paul en Mary Ford verstoken blijven”.

 

 

 

 

Op 13 januari kon de aanhang in diverse kranten lezen dat Lester en Colleen alsnog gekomen waren. “Les Paul en Mary Ford zijn nu dan toch werkelijk in Nederland – voor het eerst van hun leven. Gisteravond stapten zij op Schiphol uit het vliegtuig van Stockholm, tot grote opluchting van al degenen, die maandagavond vergeefs op het beroemde echtpaar hadden gewacht. Les (in kameelharen demi) en Mary (in zwart bontjasje) keken een beetje beduusd toen ze hoorden dat men al twee dagen eerder naar Schiphol was gekomen om hen te begroeten.

    ‘Daar hadden we geen flauw idee van’, zei Les verontschuldigend. ‘U weet, we zijn met vakantie. Op het laatste ogenblik besloten we in Hamburg eerst naar Stockholm te gaan en dan pas naar Amsterdam. Helemaal doen waar je zelf zin in hebt, geen contracten, geen verplichtingen, dat is juist zo leuk van vakantie, maar als ik dit geweten had’. En Les haalde nogmaals verontschuldigend zijn schouders op.

    Met vakantie, ver verwijderd van de echokelders op Beverley Hills, een paar weken zonder ‘How high the moon’ en ‘Waiting for the sunrise’. Toch waren Les Paul en Mary Ford gisteravond [12 januari] voor de VARA. Arie Kleywegt had na het nieuws van elf uur een vraaggesprek met hen”, aldus het Vrije Volk.

 

De Waarheid, het communistische dagblad, noemde de aanhang van de Amerikanen bij die gelegenheid ‘swingnozums’. Les Paul werd omschreven als de ‘duurste gitarist ter wereld’, die ‘de hele wereld rondvloog van de centen die hij verdiend had’.

    Bij de veronderstelde aankomst had men dan ook niemand gestuurd om verslag te doen. “Toen u en ik rond het avondeten zaten, had hij met zijn eega Mary Ford moeten aankomen met een vliegtuig uit Frankfort en toen de stewardess helemaal van geen Les Paul wist, ging iedereen, die er mee te maken had, zich kopzorg maken. En terwijl Les zelf rustig met Mary in Kopenhagen wandelde”.

    De Waarheid verwisselde Hamburg met Frankfurt en Stockholm met Kopenhagen.

 

Het echtpaar kwam sympathiek over op de fotografen en journalisten die voor de tweede keer op Schiphol stonden te wachten, in elk geval volgens de Maasbode. “Dankbaar en verrast aanvaardden de gitarist en zijn innemende echtgenote de huldeblijk en verontschuldigden zich berouwvol. Les was met Mary van Hamburg naar Stockholm gegaan en toen hij daar vernam, dat men in Nederland op hen zat te wachten, had hij ijlings een vliegtuig naar Schiphol genomen.

    Het enorme succes schijnt het echtpaar niet naar het hoofd te zijn gestegen. Heel gemoedelijk vertelde Les Paul, terwijl Mary Ford, gekleed in een grijs gestreept mantelpakje met geel shawltje en daarover een kostbare bontmantel genoeglijk zat te luisteren, meelachte en af en toe iets aanvulde, hoe hij op de idee was gekomen zulke speciale platen met die typische echo-effecten te maken, die er zo vlot bij het publiek ingaan, dat alleen in Nederland al van ‘Vaya Con Dios’ 100.000 platen werden verkocht, een aantal dat Bing Crosby in geen 20 jaar hier heeft bereikt”.

    De gitarist maakte duidelijk dat de reis tevens niet alleen een ontspannend karakter had. “Les Paul en Mary Ford deden veel nieuwe songs op. ‘I am anxious to record them!’, zei de ‘man met de duizend gitaren’”. Bovendien bleek hij nieuwsgierig te zijn de Nederlandse gitarist Eddy Christiani te ontmoeten.

 

 

 

 

Tijdens een persbijenkomst in het Amstel Hotel was er ruime gelegenheid om vragen te stellen en uitgelegd te krijgen hoe het de afgelopen tijd gegaan was. De journalisten tekenden op wat ze meenden te verstaan. Uit de artikelen in diverse media meen ik [HK] te mogen opmaken dat niet iedereen de Engelse taal beheerste. Tuney Tunes, met de teksten van Engelstalige songs, was er niet voor niets.

 

 

 

 

Een verslaggever van de Arnhemsche Courant had zich tijdens de bijeenkomst in Amsterdam geconcentreerd op de eerste ontmoeting van het tweetal.

    “Les Paul vertelde, hoe hij reeds als dertienjarige jongen met gitaarspelen begon en in 1931 de eerste stap op de weg naar electronische effecten zette door een gramofoonversterker, in zijn gitaar te wurmen.

    ‘Hoe ik aan Mary ben gekomen? Wel in 1944 speelde ik veel met Bing Crosby en het verdroot me een beetje alleen maar de man te zijn op de achtergrond, die gitaar speelde. Ik zocht daarom naar iemand ter vervanging van Bing. Iemand in Hollywood maakte me attent op Mary, die bij Gene Autry zong. Ik hoorde haar via de radio en zij beviel me zo goed, dat ik haar de volgende morgen, een zondag, om 8 uur opbelde. ‘U spreekt met Les Paul’, zei ik, en Mary zei zoiets van: ‘Ik ben Sneeuwwitje en u bent verkeerd verbonden’.

    Hier viel Mary Les in de rede en vertelde hoe zij, als bewonderaarster van gitaarspel, haar tegenwoordige echtgenoot al jarenlang op een afstand bewonderde. Daarom is ze die zondag toch maar naar hem toegegaan, hoewel ze dacht, dat ze voor de gek was gehouden.

    ‘Het was een teleurstelling’, zo vertelde ze. ‘Zijn haar was [slecht] gekamd en hij zag er heel anders uit dan ik me had voorgesteld’.

    Desondanks is ze met hem getrouwd. En het was haar wel aan te zien, dat ze er geen spijt van heeft”.

 

In de Volkskrant kon je lezen dat het echtpaar vanuit Hamburg ook nog even naar Berlijn gevlogen was. “Als men tegen Les Paul zou zeggen: ‘In Kornwerderzand speelt vanavond een goed orkest’, dan zou hij reageren met ‘Thank you’, zijn vrouw bij de hand nemen en zo snel mogelijk naar Kornwerderzand gaan. Want enkele dagen geleden was hij met Mary in Hamburg. Daar vertelde iemand hem dat je voor goede muziek in Berlijn moet zijn. Dus nam Les met Mary een vliegtuig en bevond zich weldra in Berlijn”.

    In Nederland hadden ze zich kort na hun aankomst eveneens door muziek laten inspireren. “Ze brachten de avond door bij Max Woiski. Ze kwamen daar om tien uur, ze waren er ’s nachts om twee uur nog. De bassist en de guitarist kregen als blijk van bewondering hun handtekeningen op hun instrumenten en Les zelf, in ruil, enkele orkestnummers op zijn taperecorder”, aldus de katholieke krant.

 

 

 

 

Tuney Tunes (TT) zette Les Paul & Mary Ford in het februari nummer op de omslag. Een redacteur, waarschijnlijk Hans de Vroom, had niet alleen een aantal foto’s van hun verblijf weten te bemachtigen, maar tevens zo goed mogelijk opgeschreven wat hij op 13 januari gehoord en verstaan had in Amsterdam.

 

Toen het echtpaar ‘olijk lachend en vol verwachting’ achter een tafel had plaatsgenomen, zou TT meteen de eerste vraag gesteld hebben. In die tijd lieten veel blanke artiesten zich op de plaat door violisten begeleiden. Na de big bands waren crooners, zangers en zangeressen, met tamelijk zoete muziek naar voren gekomen. Op de platen van Les Paul & Mary Ford waren de violen achterwege gebleven. Waarom?

    “Dat is een goede vraag”, vond Lester. “Wij hebben enige opnamen met violen gemaakt. Wij houden namelijk zeer veel van violen en zijn vooral bewonderaars van Stephane Grapelly en Joe Venuti. Wij hebben echter gemeend deze niet te moeten lanceren. Daar men nu eenmaal aan onze bepaalde stijl gewend is, leek het ons toch niet zo geslaagd om nu te gaan veranderen.

   Benny Goodman en Count Basie veranderden ook van stijl en het was toch niet je ware. Men moet een stijl die het goed doet niet veranderen. Zeker, iedereen heeft violen, maar niet iedereen heeft Mary!”

 

 

 

 

Volgens TT was Les Paul op zijn praatstoel geraakt. Ongevraagd vertelde hij een ander over hun belevenissen van de laatste dagen. “Gewoonlijk gaat mijn zwager mee overal waar wij optreden. Hij is onze rechterhand. Hij lost alle voorkomende problemen op, effent alle oneffenheden, zorgt dat we op tijd eten en drinken krijgen, op tijd komen, enzovoort; kortom dat we ons aan het tijdschema houden dat hij voor ons uitwerkt.

   We zijn echter met het idee van huis gegaan om een vakantietrip naar Europa te maken en lieten hem thuis. Dit is de eerste maal in tien jaar dat hij niet mee is, en u ziet het resultaat.

   In Spanje, dat we als een raket doorvlogen, werden we, alhoewel we eigenlijk incognito waren, met groot orkest en bloemen ontvangen. In Parijs werden er plannen gemaakt voor een bezoek aan Zürich, Bern en Genève. Wegens mist was het niet mogelijk Genève aan te doen en dus gingen we naar Zürich. In Zürich vond men dat we beslist München moesten bezoeken en dus bezochten we München. Van München vlogen we naar Berlijn en toen we daar informeerden wat voor dag het was, ontdekten we dat we min of meer verdwaald waren.

   De taxichauffeur welke ons in Berlijn rondreed bleek door een bijzondere speling van het toeval een ver familielid van me te zijn. We waren knap verbaasd, die chauffeur en ik, toen we ontdekten, dat we beiden Polsfuss heetten. Hij legde zijn rijbewijs naast mijn paspoort en inderdaad, daar stond het: Polsfuss. U moet weten dat dit namelijk mijn echte naam is”.

   Een andere journalist had verstaan dat er alleen sprake was van dezelfde achternaam, over een familieband repte hij niet.

 

 

 

Over het begin van Les’ muzikale loopbaan noteerde TT: “Hoe het allemaal begon? Dat is nog al een lang verhaal. U moet weten dat ik als dertienjarige jongen een radio in elkaar prutste. Toen het ding werkte beluisterde ik daarop mijn lievelingsinstrument, de gitaar, bespeeld door verschillende gitaristen en ik begon er meer en meer aardigheid in te krijgen.

   Enfin, er kwam een gitaar en ik had al vrij gauw het fijne van de zaak door, al zeg ik het zelf.

   Het geluid vond ik echter niet luid genoeg en door de pick-up van een grammofoon op de gitaar te plaatsen wist ik het geluid aanmerkelijk luider te doen worden. Van het een kwam het ander en tenslotte had ik een behoorlijk instrument bij elkaar verdiend en zo belandde ik in 1944 bij Bing Crosby.

   Omstreeks die tijd begonnen een vriend en ik de garage tot een studio om te bouwen, een karwei waar ongeveer 500 dollar mee gemoeid was. Daar kon ik meer aandacht besteden aan het uitdokteren van allerlei technische foefjes”.

 

Lester vertelde aan de aanwezige journalisten, dus ook die van TT, over het definitief tot stand komen van het duo Les Paul & Mary Ford.

   “Mijn vader ging een nachtclub openen en op een avond wilde ik mijn meisje, waarvan ik tot de conclusie was gekomen dat ze juist die stem had, die ik zocht, aan de oude heer gaan voorstellen. Dat gebeurde, zij het op een andere wijze dan wij ons gedacht hadden. De gitarist, die op de openingsavond moest optreden, was niet gekomen.

   Het programma was dus enigszins in de war, doch gelukkig kon Mary de avond helpen redden door enkele cowboyliedjes te zingen en te spelen. We konden geen van tweeën muziek lezen en moesten elkaar de accoorden toeroepen, bijvoorbeeld G septiem, C septiem enzovoort. Een en ander maakte nogal lawaai, dat zult u wel begrijpen.

   De teksten van de liedjes werden, daar we deze niet kenden, geschreven door de gasten aan de bar, waarna wij ze aflazen en zongen. Enfin, die avond besloten we voorgoed als team te gaan werken. In de loop der tijden werd de naam Mary Ford groter en die van Paul steeds kleiner op de aanplakbiljetten, folders en programma’s”.

 

‘The world is waiting for the sunrise’, een song uit 1919, was van groot belang voor hun loopbaan. TT drukte af wat de redacteur had opgevangen. “Op een nacht in een hotel in Chicago werd ik wakker met een idee. Ik maakte Mary wakker en riep: ‘Ik heb het, ik heb het’.

   Mary snapte er natuurlijk niet veel van doch ik wist haar ervan te overtuigen dat het noodzakelijk was dat we direct moesten pakken om naar Californië te vertrekken. Ik wilde daar namelijk mijn idee, zoals u dat nu op de plaat kent, uitwerken.

   Nadat ik het Mary onderweg in de trein uitvoerig had verteld en uitgelegd, bracht ze me 70 mijl buiten Chicago aan mijn verstand dat we die dag een engagement hadden. We stapten dus op de trein terug naar Chicago en maakten ons contract voor die avond af om de volgende dag naar Californië te vertrekken waar we tenslotte in onze studio ‘The world is waiting for the sunrise’ opnamen”.

   Nu hij op zijn praatstoel zat vertelde Les Paul: “‘How high the moon’, dat wil ik u even verklappen, werd in een kelder in Jackson Heights gemaakt en als ik zo eens terug zie dan werden onze beste opnamen in garages en kelders gemaakt.

   Ons allergrootste succes was ‘Vaya con dios’ en het grappige is dat wanneer we onze platen voor de radio horen draaien, dan kunnen we nog niet geloven dat wij dat zijn.

   Voor degenen die het interesseert, onze favorieten zijn Nat Cole, Louis Armstrong, Mel Powell en Django Reinhardt is the greatest”.

 

 

  

 

Samen met gitaarbouwer J.H. Smit gaf Les Paul ook een kleine demonstratie van zijn techniek. In de Waarheid kon je lezen dat hem een gitaar in de hand gedrukt werd. “Het geluid dat hij uit de gitaar haalde klonk helemaal niet indrukwekkend”.

   TT: “Daarna vertrokken deze sympathieke en geestige musici met de staf van de NV Bovema richting Heemstede”.

   Het kantoor van de platenmaatschappij bevond zich op Bronsteeweg 49 in die gemeente.

   Uit foto’s blijkt dat het echtpaar tevens een bezoek bracht aan de dichtbij gelegen platenperserij.

 

 

 

 

In het blad Record Whirl was een paar maanden later nog eens te lezen dat Les Paul altijd het nuttige met het aangename combineerde. “A vacation is never just a vacation when you travel with Les Paul. Just ask his wife, Mary Ford.

    Les is a man so intensely interested in his work that he cannot often separate it from play. His is one of those rare occupations where business and pleasure are often the same.

    Recently Les and Mary toured Europe - Madrid, Paris, Berlin, and Copenhagen. This trip was purely for pleasure - but pleasure as only the Paul family knows it.

    For them, there is more to traveling abroad than sight-seeing, shopping, and cabareting. Les wanted to see and study the technological advancements European engineers have been making in sound equipment. He visited the Telefunken plant to learn minute details about new microphones, tape recorders, and other recording paraphernalia.

    Mary, who since their marriage has cultivated an interest in the mechanics of sound reproduction herself, accompanied Les in all his visits to the laboratories.

    Theirs is a model marriage in the show world. Their lives are as harmonious as their guitars. Mary, fully understanding Les’ love for his hobby, has let him convert practically their entire home into a recording studio and a hi-fi workshop. Les tinkers constantly with special efects to produce unique sounds”.

 

 

 

 

Ondanks het succes was het leven van het echtpaar geen sprookje. Het duurde lang voor Mary Ford een kind ter wereld bracht. Op 17 oktober 1959 meldde Cashbox: “Heartwarming to hear about the baby boy born to Mary Ford, of the Les Paul & Mary Ford team, who’ve had some unfortunate experiences in that dept. The duo also has an adopted child”.

    Het huwelijk hield geen stand volgens weekblad Time op 25 december 1964. “Divorced. By Les Paul, 48, electric guitarist who turned such oldtimers as ‘How High the Moon’ into ear-popping pop hits: Mary Ford, 43, his sing-along partner; on grounds of cruelty; after 15 years of marriage, one child, now in Paul’s custody; in Hackensack, N.J.”

    Mary Ford werd niet ouder dan 53 jaar. Ze overleed in 1977. Les Polsfuss, Les Paul, bereikte de respectabele leeftijd van 94.

 

Harry Knipschild

11 november 2020

 

Clips

 

* Les Paul & Mary Ford, How High The Moon

* Les Paul & Mary Ford, Vaya con Dios

 

Literatuur

‘Disk Jockey poll’, Time, 24 september 1951

‘The new sound’, Time, 29 oktober 1951

‘Les Paul en Mary Ford bezoeken Nederland’, Telegraaf, 3 januari 1955

‘Les Paul and Mary Ford are in Europe’, New Musical Express, 7 januari 1955

‘Les Paul en Mary Ford niet gearriveerd’, Parool, 11 januari 1955

‘Les Paul slaat Nederland over’, Algemeen Dagblad, 12 januari 1955

‘Les Paul toch gekomen’, Algemeen Dagblad, 13 januari 1955

‘Ze waren niet zoek’, Waarheid, 13 januari 1955

‘Les en Mary zijn toch gekomen’, Vrije Volk, 13 januari 1955

‘Les Paul en Mary Ford sightseeën in ons land’, Maasbode, 13 januari 1955

‘Hoe Les Paul en Mary Ford elkaar ontmoetten’, Arnhemsche Courant, 14 januari 1955

‘Bing Crosby geruild voor Mary Ford’, Volkskrant, 14 januari 1955

‘Les Paul searches for ideal guitar’, Melody Maker, 22 januari 1955

‘Les Paul en Mary Ford in Nederland’, Tuney Tunes, februari 1955

‘Les and Mary tour Europe’, Record Whirl, juni 1965

‘Divorced’, Time, 25 december 1964

Phil Hardy, Dave Laing, ‘Les Paul’, in The Faber Companion to 20th-Century Popular Music, 2001

Jon Pareles, ‘Les Paul, guitar innovator, dies at 94’, New York Times, 13 augustus 2009

Bob Jacobson, Les Paul: Guitar Wizard, Wisconsin Historical Society, 2012