11 - 19 april, de dag van John Adams

 

In december 1773 kwam de uitbarsting in de haven van Boston, de befaamde Boston Tea Party, waarbij 120 blanke patriotten in het donker, verkleed als Mohawk-indianen, de kisten met thee in zee wierpen. Dat was geen spontane actie. Ook nu was Samuel Adams een van de leiders. De Mohawks hadden zich goed voorbereid, hadden zich in het geheim verzameld in de omgeving, in eethuisjes en pakhuizen. De haven was met fakkels verlicht zodat de hele bevolking van Boston kon zien wat er gebeurde.

 

 

 

Op 19 april 1775 kwam het tot een uitbarsting. Zevenhonderd man Britse troepen werden door de Amerikaanse patriotten in Lexington aangevallen. Daar viel, zoals dat heet, het schot dat de Amerikaanse Opstand in gang bracht. Die dag, 19 april, vielen er 247 doden aan Britse en 89 aan Amerikaanse kant.

Het jaar daarop, in 1776, werd de Declaration of Independence getekend. En de nieuwe Verenigde Staten stuurden hun vertegenwoordigers naar het buitenland om erkenning te verkrijgen en vriendschaps- en handelsverdragen af te sluiten. Benjamin Franklin werd al in 1776 naar Frankrijk gestuurd en sloot in 1778 een verdrag met de Bourbons, in Frankrijk en Spanje.
  John Adams vertrok eveneens naar Frankrijk, in het schip Boston, om Benjamin Franklin ter zijde te staan. Daar kwam echter niet veel van terecht en John Adams reisde weer terug naar Amerika. Daar componeerde hij de grondwet van de staat Massachusetts. Maar na een paar maanden stuurde het Amerikaanse Congres hem toch weer naar Frankrijk.
 

 

Al snel had John Adams in de gaten dat wilde je geld lenen in Amsterdam, dat je dan erkenning van de Staten Generaal moest verwerven. Maar aan die Staten Generaal of aan de stadhouder, toen Willem V, had je niet zoveel. De werkelijke macht in het Nederland van die tijd, lag decentraal, bij de steden die over het hele land verspreid waren.
  In de Staten Generaal werden de stemmen direct of indirect uitgebracht door die steden. Daarom besloot hij om zich tot de Nederlandse steden te richten op een manier zoals in die tijd, de jaren tachtig van de 18^e eeuw, gebruikelijk was: in de vorm van een pamflet, een klein boekje, zestien bladzijden. John Adams, de Amerikaanse patriot, vond vooral medestanders bij de Nederlandse patriotten, een groep Nederlandse burgers die zich afzette tegen het bewind van Willem V.
  Met behulp van een van hen, de Leidse journalist en uitgever Jean Luzac, stelde hij zijn pamflet, Memorie, in drie talen op, het Nederlands, Frans en Engels, waarmee hij zich tot de Nederlandse burgerij richtte. Dat document tekende hij niet zo maar op een willekeurige dag – hij deed het op 19 april, Patriot’s Day, precies op de zesde verjaardag van de slagen van Lexington en Concord.
 

 

De Memorie is een heel interessant stuk. Daarin schetst John Adams, in het Nederlands, alle voordelen van samenwerking tussen Nederland en de VS. Hadden ze niet heel veel gemeenschappelijks?
  * De Nederlanders én de Amerikanen hadden zich losgemaakt van de tirannie, de Nederlanders van de Spaanse tirannie, de Amerikanen van de Engelse tirannie.
  * Nederland én Amerika hadden te midden van allerlei koningshuizen, voor een republikeinse bestuursvorm gekozen. Bovendien was er godsdienstige verdraagzaamheid.
  * De eerste planters van de noordelijke staten, de Pilgrim Fathers, hadden in Nederland bescherming gevonden toen ze in Engeland vervolgd werden.
  * Nederlanders waren de eerste bewoners van New York en New Jersey.
  Enzovoort, enzovoort.

 

 

Een ander punt dat John Adams benadrukte in zijn Memorie van 19 april 1781 was dat de Amerikaanse Opstand niet zomaar uit de lucht was komen vallen. Adams refereerde vooral naar wat zijn familie (Samuel Adams) gedaan had, namelijk de langdurige en degelijke organisatie, de democratische (liberale) aanpak, de vasthoudendheid en de onverzettelijkheid. Het was dus de moeite waard om geld te lenen – die lening zou niet in gevaar komen! Bovendien zou een handelsverdrag met Amerika voordelig zijn voor de Nederlandse Republiek.
  Het economisch onbelangrijke Amerika zou toch nooit een concurrent van Nederland worden, Amerikaanse havens zouden daarentegen openstaan voor Nederlandse schepen en producten, onder andere uit de Baltische landen, West Indië en Oost-Indië.
 
Behalve in de vorm van de Memorie publiceerde John Adams in Nederlandse kranten. Zo stuurde hij de grondwet van Massachusetts, die hij zelf opgesteld had, naar de pers. Die mocht zijn stukken gratis publiceren. John Adams was een echte marketeer.
 
In feite zette John Adams Nederland tegen Engeland op. De Britten reageerden dan ook meteen door Nederland de oorlog te verklaren. John Adams voelde zich als politicus van de Nieuwe Wereld bovendien direct in levensgevaar.
  Maar de oorlog had een averechts effect. De patriotten in diverse steden kozen voor Amerika. Op 26 februari 1782 besloot de provincie Friesland, die veel schade ondervond van de vierde Engelse zee-oorlog, om Amerika te erkennen. Friese studenten maakten zelfs een Amerikaans lied:
 
  “Amerika maakt opstand, ha ha
  En vogt tegen het Engeland, ha ha
  Maar die Britten wierden geveld
  En moesten bukken voor ’t geweld, ha ha ha ha ha ha
 
  Amerika dat is nu vrij, ha ha
  Daar over zijn de Vriesen blij, ha ha
  Want Vrieslands Academie stad
  Nog braave patriotten bevat, ha ha ha ha ha ha
 
  Die met Amerika verheugd, ha ha
  Betoonen hunne grote vreugd, ha ha
  En steeken ook een vuurwerk af
  Daar burger en student gaf, ha ha ha ha ha ha”
 
 

 

Toen de provincie Holland op 28 maart overstag ging was de zaak beklonken. En drie weken later, het was geen toeval, weer precies op 19 april, besloot de Staten-Generaal John Adams de jure (formeel) te erkennen als ambassadeur van de Verenigde Staten. Op 22 april bood hij zijn geloofsbrieven in een vriendelijk gesprek met Willem V aan en vervolgens werd John Adams in alle steden van Nederland feestelijk onthaald. Op 11 juni 1782 tekende hij voor de eerste Nederlandse lening, van 5 miljoen gulden bij drie Amsterdamse banken met patriotten in de directie: die van Willink, Van Staphorst en De la Lande & Finje.
  Op 8 oktober 1782 werd het vriendschaps- en handelsverdrag, in de stijl van het Frans-Amerikaanse verdrag van 1778, getekend. Adams vestigde zich nu in Den Haag, in het Hotel des Etats Unis aan de Fluwelen Burgwal.
 

 

Zeven jaar later, in 1789, werd John Adams gekozen als eerste vice-president van de Verenigde Staten, onder George Washington, de voorgangers dus van Dick Cheney en George W. Bush. In 1796 werd John Adams gekozen als de tweede president van de Verenigde Staten. De tijd is intussen voorbij dat de Amerikanen zoveel moeite moeten doen om een beetje erkenning in Nederland te krijgen, maar Nederland en de VS zijn altijd goede vrienden gebleven.