522 - Moeizame start voor ABBA in Groot-Brittannië

  

In onze dagen ontbreekt het niet aan erkenning voor de Zweedse groep ABBA. Het lijkt er vaak op dat ‘alles’ draait om wat er in Engeland gebeurde en gebeurt. Daar vindt immers de avatar-voorstelling van ‘Voyage’ plaats. Daar werd de musical ‘Mamma Mia’ in 1999 opgezet. Heel wat boeken over ABBA plaatsen Londen in het centrum van de ABBA-cultus. De internationale doorbraak begon in het Engelse Brighton met ‘Waterloo’ tijdens het Eurovisie Songfestival op 6 april 1974, 50 jaar geleden. Het album ‘ABBA Gold’ staat deze week voor de 1145ste keer in de Britse album chart geklasseerd (op nummer 12).

Uit eigen geheugen meende ik te weten dat er op die Britse benadering van ABBA wel wat af te dingen valt. Mijn persoonlijke herinneringen werden nog eens versterkt toen ik als historicus op zoek ging naar de bronnen, en naar de artikelen die in de jaren zeventig verschenen zijn, met name in de Engelse popbladen. In ‘Londen’ werd ABBA lange tijd nauwelijks serieus genomen, zo bleek nog eens duidelijk. Zweden won in Brighton bijvoorbeeld zonder ook maar één stem van de Britse jury! Bovendien was het succes van ‘Waterloo’ al snel ‘verdampt’ in het land.

 

Het stemmen tellen in 1974

  

Geen echte opvolger voor ‘Waterloo’

 

Een echte opvolger voor ‘Waterloo’ verscheen voorlopig niet in de Britse hitlijsten. Platenmaatschappij CBS, die de Zweedse groep op het Epic label gelanceerd had, greep in de zomer van 1974 daarom terug op ‘Ring Ring’, toen ABBA nog operereerde onder de naam Björn, Benny, Anna en Frieda en die in 1973 een hoge klassering in de Veronica top 40 gehaald had. De single kwam niet hoger dan plaats 32 in de Engelse hitlijst van New Musical Express.

 

In het najaar verscheen ‘So Long’ als nieuwe single op de Britse muziekmarkt. In Record Mirror liet Sue Byrom op 30 november afdrukken: “‘So Long’ doesn’t seem as strong as their previous releases. There’s an awful lot going on in the background which tends to make their voices come off a poor second”.

    Daar kon ABBA het mee doen. De single verdween nogal geruisloos in het ronde archief – zonder hitparade-notering. De opvolger ‘I Do I Do I Do I Do I Do’, in Nederland (nummer 3) en andere landen een echte bestseller vanaf maart 1975, verscheen pas op 12 juli in de Britse hitparade en kwam niet hoger dan 38.

 

Geen goede recensie voor nieuwe album ‘ABBA’

 

In het Veronica-blad van 12 juli 1975 wees Julius Pastel erop dat ‘SOS’ in Nederland tot alarmschijf was uitgeroepen. Het nieuwe album ‘ABBA’ viel de eer te beurt om het predicaat ‘LP van de week’ te dragen. “Ze hebben het voorgoed gemaakt”, liet hij weten.

   Tijdens een bezoek aan Nederland had Benny Andersson verklaard: “Wij willen alleen nog in Engeland en Amerika goed doorbreken. Dan hebben we alles bereikt wat binnen onze mogelijkheden ligt. Onze platen waren altijd in de Amerikaanse top 100, maar echt geaccepteerd zijn we nog niet”.

 

Engeland moest dus nog helemaal ‘veroverd’ worden. Het nieuwe album ‘ABBA’ kon evenwel niet rekenen op lovende recensies. In de veel gelezen popkrant Disc bijvoorbeeld schreef Harry Doherty op 2 augustus: “ABBA, poor ABBA, seem to have had so many good intentions with this album but it has come out of the oven a half-baked cake. The album makes it painfully obvious that ABBA are a singles’ band and should concentrate on good poppy single material.

   This album contains a few tracks that would be exceptionally good singles. The rest is made up of undistinguished flip sides. On the good side, there are ultra-poppy tracks like ‘Bang-a-Boomerang’, ‘I Do, I Do, I Do, I Do’ and the excellent ‘So Long’. Two of them have already been released as singles with very little success. The other material isn’t worth mentioning. Stick to singles, ABBA. You’re just a mediocre albums’ band”.

   In zijn recensie maakte Doherty geen melding van songs als ‘SOS’ en ‘Mamma Mia’ op dat album.

 

Jan Iles (Record Mirror) en Björn Ulvaeus

 

Popjournaliste Jan Iles nam de moeite om contact te zoeken met Björn Ulvaeus. “Recently nothing has been seen or heard of ABBA”, liet ze begin augustus 1975 in Record Mirror afdrukken.

   Björn legde uit: “We have had a very quiet period, so instead of letting it go to waste, we decided to concentrate on producing a really first class album. We spent about a year writing songs, arranging and producing and generally putting together what we believe is a really polished album. There is a varied compilation of tunes on the record, from rock to reggae”.

   Ulvaeus werd door haar niet helemaal serieus genomen. Wat wist men in Scandinavië nou van reggae, stelde Jan. ABBA zat toch helemaal op de Europese toer. Hun aanpak, met bijvoorbeeld ‘I Do’, werd met hoempa-muziek aangeduid. Dat was niet bedoeld als een compliment.

 

Björn pareerde haar opmerking door over ‘SOS’ te beginnen, zijn favoriete track van het nieuwe album. “I realised that ‘SOS’ might make a very good single, giving our fans some sort of clue as to what musical direction we’re heading for, and that in itself would mean as much to us as having a number 1. I mean ‘SOS’ is well liked in France and Germany for example, and apparently it is in the bottom half of the top 100 in the USA. So maybe we’ll release it as our next British single”.

    De gitarist van ABBA liet zich niet uit het veld slaan. “I think people are gradually realising that we aren’t just a mediocre pop band”.

 

interview augustus 1975

 

ABBA mocht dan populair zijn op het Europese continent. Dat gold niet voor de Britse eilanden. “In Britain it’s a totally different kettle of fish. Do you find it difficult convincing the British Isles of your multi-talent”, vroeg ze.

    Björn moest bekennen: “It is very difficult for us to make any kind of impact in Britain because you have so many groups over there! It makes competition a bit heavy. Actually we’re one of Scandinavia’s top bands at the moment, but there isn’t many of us around”.

    In Engeland was er daarentegen een enorme competitie met zoveel groepen. Het was volgens Björn moeilijk om daar tussen te komen. “There are so many groups around, it is unwise for us to do any kind of British tour at the present time. Last year we were talking about doing a tour but there were already something like thirty or forty groups on the road, so we decided to leave it for a bit!”

 

Als ABBA nog eens een poging zou doen, stelde de journaliste, dan moesten ze ‘swallow their pride’, hun trots inslikken. Het succes van ‘Waterloo’ betekende een jaar later niet zo veel meer in Londen en omgeving. In Zweden daarentegen, dacht Jan, konden ze met al die fans niet eens gewoon over straat lopen.

    Ulvaeus: “It is difficult, yeah. But at the same time there is none of that frightening fanmania over here. The fans don’t get very excited like they do in Britain; we seem to attract the calm ones or the shy ones. Generally I think the kids in Sweden are more reserved. We can walk down the street and our fans will come up and chat to us; they don’t try to rip your trousers off, everything is ‘very respectable!’”

 

‘SOS’ in Engeland

 

Misschien wel mede door het succes van ABBA aan de overkant van de Noordzee besloot de Engelse platenmaatschappij ‘SOS’ later ook op de markt te brengen. Dat pakte goed uit. De single sloeg zo goed aan dat de Zweedse groep het nummer mocht komen presenteren in het tv-programma Top of the Pops (waar ze in 1974 met ‘Waterloo’ ook welkom in waren geweest).

    Rosalind Russell van Record Mirror nam de moeite om ABBA in de kleedkamer van de BBC op te zoeken. De grote Britse hits van dat moment waren ‘Hold me close’ van David Essex, ‘I Only Have Eyes For You’ (Art Garfunkel), ‘There Goes My First Love’ (Drifters), ‘Una Paloma Blanca’ (Jonathan King en ook George Baker) en ‘It’s Time For Love’ (Chi-Lites). Snelle stijgers waren ‘Feelings’ (Morris Albert), ‘Lucy’ (Mud), ‘Space Oddity’ (David Bowie) en ‘Don’t play your rock and roll to me’ (Smokey).

    ABBA was met ‘SOS’ drie plaatsen gestegen: van 16 naar 13.

 

Russell: “A Pan’s person [danseres in het programma] wiggled her knot behind at the tea bar as a small knot of bored artistes watched. They were waiting for their turn to come round at the Top of The Pops rehearsals. The Chi-Lites huddled together and Jonathan King held forth about his current successful singles. Art Garfunkel was nowhere to be seen. Only Mud, wearing canary coloured outfits, looked lively. Dave Mount [drummer van Mud] looked appreciatively at the Pans person’s charms”.

    ABBA hield zich rustig in de kleedkamer. Volgens de journaliste hoorden ze er niet helemaal bij. “Down in the dressing rooms, ABBA were also waiting their turn. I don’t know if they were bored, because they seem to be naturally subdued. One ABBA lady paid no attention to the interview as she peered intently at her face in the mirror”.

 

ABBA in Record Mirror (1975)

 

Het leek er wel op dat de Zweden enigszins wanhopig waren. Zouden ze het ooit maken in Engeland? “ABBA, says their publicity handout in a flush of what I feel is desperate hope, are the nearest thing Europe has created to the Mamas and Papas. In that case. they have a lot of magic to live up to”.

    De journaliste vroeg zich ook af of ABBA ooit echt zou gaan doorbreken in Engeland. “Although they are the biggest thing since open plan living back home in Sweden, they have still some way to go to shake off the Eurovision tag in Britain”.

    Benny Andersson besefte dat het winnen van het Eurovisie Songfestival niet als een voordeel gezien werd in Engeland. In Zweden was het anders. “The trouble is that the English look on the Eurovision contest winners as one shot winners. It gave us a certain image in England. At home, it was like winning the World Cup”.

 

Rosalind vond ABBA maar een arrogant stel. “ABBA are waiting until the British are on their knees, begging the group to tour”.

    Ze citeerde hoe Björn reageerde. “I don’t see the use of touring after only one or two hits. We want to wait until the audiences really want to come and see ABBA. Besides, you don’t need to tour if you don’t need the money”.

    Wat een opmerking! ABBA had het geld niet nodig. En dat terwijl Engeland zich in een recessie bevond…

 

Popmuziek en rock & roll

 

11 oktober 1975

 

De leden van de Zweedse groep waren rijk geworden door de successen elders in Europa. “ABBA make their fortunes on the Continent, mainly taking money from the Germans who have more than enough Deutschmarks to throw around. The French, they tell us, are a bit tighter. Well, it’s good to know there’s someone else as hard up as the British. France is even more difficult because they have mainly French artists in their charts”.

    “Britain is still worth our while – even if it is not as influential as it used to be”, hoorde de journaliste.

    Met dat soort opmerkingen moest je in Engeland niet aankomen. Zo goed was ABBA nou ook weer niet. Ze maakten niet eens rock-muziek. 

    “How did they make all this money? Was it coming from the pockets of the mums and dads? After all, you could hardly say that ABBA were a rock ’n’ roll band. We would say more middle of the road”.

 

Björn begon zich lichtelijk op te winden. “Middle of the road, I don’t think ‘S.O.S.’ is very middle of the road. In the States they consider us a rock band”.

    Rosalind: “Oh really?”

    Benny Andersson liet zich nu gelden: “It depends what you call middle of the road”.

    Er ontstond een discussie over wat wel en wat geen rock & roll was. Blijkbaar was popmuziek alleen van betekenis als die het predicaat ‘rock & roll’ waard was.

    Benny Andersson reageerde met: “We just write the things we like. We are just doing our best”.

    ABBA hoorde duidelijk niet tot de favoriete groepen van de Engelse journaliste. Ze vroeg: “Didn’t they ever feel like breaking out and doing something exciting? Or did they think this was exciting!”

    Benny antwoordde: “We could do something different but we might not like it”.

 

Misschien hadden ze wel gelijk, bekende Rosalind Russell. “Maybe they’re right. There’s no doubt that ‘SOS’ is a very pleasant single, So was ‘Waterloo’. I can’t say I was hysterical about ‘Ring Ring’, but you can’t win them all. Of course, ABBA’s steady musical course probably stems from their background. Björn used to be with a folk group [Hootenanny Singers], before he met up with the rest of ABBA”.

    Nog een laatste vraag aan Björn: “The transition wasn’t too difficult?”

    “Folk has a strong melody and so has pop, so it was quite easy to change over”, kreeg ze als antwoord.

    De journaliste nam in haar artikel het laatste woord. “It was nice to agree about something”. En boven het artikel plaatste ze: “Sure of success, that’s ABBA”.

 

Eindelijk nieuwe grote hits

 

Engelse hitlijst 31 januari 1976

 

Ondanks de negatieve benadering van de Britse pers steeg ‘SOS’ door tot een zesde plaats in de hitlijsten. In zekere zin was het ijs nu gebroken. ‘Mamma Mia’, een nieuwe track van het album ‘ABBA’, wist op 31 januari 1976 zowaar ‘Bohemian Rhapsody’ (Queen) van de eerste plaats te verdringen en versloeg daarmee ook ‘Forever and Ever’ (Slik), ‘Love to love you baby’ (Donna Summer) en ‘Evil Woman’ (ELO).

    Die week ook verscheen het album ‘ABBA” voor het eerst (onderaan) in de album top 50 van Record Mirror, ver onder ‘The Best of Roy Orbison’, “A Night of the Opera’ (Queen), ‘24 Original Hits’ (Drifters) en ‘Desire’, het nieuwe album van Bob Dylan.

 

Op 8 mei 1976 konden ze in Stockholm feest vieren. Die week bereikte ABBA met ‘Fernando’ de top van de Britse hitlijsten – vóór ‘Save your kisses for me’ (Brotherhood of Man) en ‘Jungle Rock’ (Hank Mizell). In dezelfde week stootte het in Nederland geconcipieerde album ‘ABBA Greatest Hits’ door naar de top van de Record Mirror album top 50, vóór ‘Rock Follies’, ‘Instrumental Gold’ en ‘Black and Blue’ van de Rolling Stones.

 

Na een moeizame start had het Zweedse viertal, onder het management van Stig Anderson, alsnog een vooraanstaande plek in Groot-Brittannië gevonden. Maar enthousiast was de pers nog niet, zelfs niet bij ‘Dancing Queen’. Sue Byrom: “The darlings of Scandinavia change their rhythm slightly and don’t quite live up to the beat suggested in the title. Semi-dancing queen is probably nearer the mark, but doubtless the legions of Abba fans will rise in one accord and get it up the charts”.

 

Harry Knipschild

18 april 2024

 

Literatuur

Roy Hill, ‘Abba-dabba-doo, it’s Euro’s Waterloo’, Record Mirror, 27 april 1974

Sue Byrom, ‘ABBA, So Long’, Record Mirror, 30 november 1974

Julius Pastel, ‘ABBA. Bedoel je de popgroep of de Zweedse haring?’, Veronica-blad, 12 juli 1975

Harry Doherty, ‘ABBA’, Disc, 2 augustus 1975

Jan Iles, ‘ABBA say ‘no’ to mediocrity’, Record Mirror, 2 augustus 1975

Rosalind Russell, ‘Sure of success, that’s ABBA’, Record Mirror, 11 oktober 1975

Sue Byrom, ‘Dancing Queen, Record Mirror, 14 augustus 1976