464 - De Stones op kruistocht (1964)

 

Als de nog overgebleven leden van de Rolling Stones tegen een hoge gage in een Nederlands stadion optreden is dat voor velen een sensatie. Voor een goede plek werd ogenschijnlijk probleemloos rond de driehonderd euro neergelegd in 2022, 58 jaar nadat de complete groep zich voor het eerst vertoonde in het Scheveningse Kurhaus. Op die dag, 8 augustus 1964, kon je al voor drie gulden en vijftig cent naar binnen. Bovendien was er toen ‘een voortreffelijk voorprogramma’, althans volgens de posters.

 

In augustus 1964, kort voor de Stones in ons land arriveerden, plaatste het Britse poptijdschrift Rave een artikel over de betrekkelijk nieuwe rhythm & blues groep. Een niet met naam genoemde redacteur gaf niet alleen een overzicht over het begin van hun nog korte carrière. Hij of zij sprak bovendien met de betrokkenen, inclusief de ouders van Mick Jagger en de moeder van Keith Richards.

 

 

 

 

 

Het artikel begon met een vergelijking. Zoals de kruisvaarders zich vanaf 1096 inzetten om het ware geloof in het Heilige Land (nu: Israël) gewapenderhand aan de man te brengen, waren de Stones begonnen met een kruistocht voor ‘zwarte muziek’. “The Rolling Stones have fought, crusaded, for rhythm and blues”.

 

 

 

 

Keith en Mick hadden lang daarvoor al met elkaar op school (kinder)liedjes gezongen, kon je lezen. Ze waren ‘chubby-cheeked infants’ en zaten in die tijd op de Maypole Primary School in Wilmington (Kent). De families hadden elkaar als gevolg van verhuizingen uit het oog verloren. De twee jongens waren, onafhankelijk van elkaar, liefhebbers van r&b geworden.

  Doris, moeder van Keith, woonde in Dartford – op de Spielman Road. Op een avond kwam Keith thuis van de Sidcup Art school. Aan zijn moeder vroeg hij: “Guess who I met on the railway station this morning?”

  Dat was Mick Jagger. Keith had een album van Chuck Berry onder zijn arm. “Mick had noticed and remarked about it”.

  Doris kon het zich nog goed herinneren in 1964. “Keith was really excited about that meeting. He’d been playing the guitar for ages, but always on his own. He was too shy to go and join in with  anybody else”.

 

Gitarist Dick Taylor speelde een bemiddelende rol. Keith en Dick zaten bij elkaar in de klas op de art-school. Hij had Keith meer dan eens gevraagd om met hem samen te spelen. Dick repeteerde regelmatig met Mick Jagger, die zong en actief was op een mondharmonica.

 

 

 

 

Door het aandringen van Taylor durfde Keith Richards het aan om zich bij het tweetal (Dick en Mick) aan te sluiten. Eva, moeder van Mick, gaf toestemming om in een bovenkamer bij haar thuis te oefenen. Haar zoon vond het niet prettig als ze even kwam luisteren. Eva: “I hardly knew they were there. Whenever I shoved my nose around the door they’d stop playing. I think Mick was a bit sensitive about his singing in those days. He didn’t like being watched or overheard”.

  Het zelfvertrouwen groeide echter na verloop van tijd. “Soon things got so wild that they had to go”.

  Een poging om bij Keith thuis te spelen mislukte. “Keith’s Dad was a great television fan, so when he was at home, rehearsing was out”, hoorde de verslaggever van Rave.

 

De jongens hadden niet genoeg geld om eigen spullen te kopen. Ze zaten immers nog op school. De ouders van Mick boden een helpende hand. Met een glimlach vertelde Eva: “We loaned them the money for their early equipment. We had to – to keep Mick quiet!”

  Joe, vader van Mick, was gymleraar. Als het aan hem had gelegen, was Mick hem in dat vak opgevolgd. Volgens hem had Mick, tien jaar oud, in hun tuin al laten zien hoe lenig hij was. Dat bleef zo. “Mick could have been a great athlete. He was excellent at basketball and cricket but he didn’t want to be tied down with all the practice. Playing for the school team every Saturday didn’t interest him. He rebelled against that kind of prestige”.

 

 

 

 

Met z’n drieën vormden ze nog geen popgroep. Brian Jones kwam erbij, een bijzondere jongen. In de zomer van 1959 bleek dat zijn vriendin Valerie zwanger was. Meer meisjes ondergingen dat lot.

  Brian leidde het leven van een bohemien. Een tijd trok hij ‘free and easy’ rond op het Europese continent. “I just kicked around all over the place, doing nothing and going nowhere. I didn’t really feel any great urge to work”, zo werden zijn woorden in Rave afgedrukt.

  Alexis Korner (1928-1984), die zich inzette voor zwarte muziek, had een ontmoeting met Brian tijdens een concert van de Chris Barber-band. Toevallig was Korner kort daarvoor door Mick Jagger benaderd en had hem wat eigen opnamen laten horen. 

  Alexis nodigde de jongelui samen uit in zijn club. Dat pakte goed uit. “They laughed and joked and listened eagerly to the man beating out the rhythm up on the stage – Korner’s drummer Charlie Watts. Soon there were five – and the Rolling Stones really started getting up steam”.

 

Volgens zijn moeder wilde Mick Jagger in 1961 niets liever dan zich ontplooien als blues-zanger. Als hij een club bezocht probeerde hij er te zingen. Origineel was Mick niet volgens zijn ouders. Hij werd een meester in het imiteren van anderen.

  Eva: “He’d sit for hours just listening to tunes on the radio. And then he’d sing them exactly as the original”. Vader Joe: “I’ve never known a youngster with such an analytical approach to things. If he copied a song he copied it slavishly – every note. He was able to capture the sound exactly – even when he was as young as eleven or twelve”.

 

 

 

 

 

 

De jongelui speelden voorlopig gewoon voor hun plezier. Dat had een reden: “They couldn’t find anyone to pay them”.

  Dat veranderde in augustus 1962. Alexis Korner liet zich door de Stones vervangen toen hij niet in staat was om – samen met Long John Baldry – op te treden in de Marquee (Londen). Ineens werden ze financieel beloond. “After the show Long John shared out the cash”.

 

 

 

De jongens besloten professionele muzikanten te worden. Het werd menens, ook voor hun ouders. Doris Richards verklaarde twee jaar later: “It cost me about £1 a day to keep Keith going and, of course, I never got a penny back. ‘It won’t be long now’, Mum, he used to say. ‘It won’t be long now before people start taking notice’”.

  Zijn moeder was daar nog lang niet zeker van in 1962. Voorlopig ging het nog moeizaam. Bij een optreden in Oxhey (nu Watford) zouden er meer Stones op het podium gestaan hebben dan ‘fans’ in de zaal.

  Het kostte wel eens moeite om positief te blijven. In de zomer van 1962 gingen Mick en Keith samen met hun ouders een weekje op vakantie in Beesands (Devon). Toen ze er hun muziek lieten horen, maakte die geen indruk, aldus Doris. “They used to play to ‘entertain’ the customers in the village pub, but the locals thought it was a load of diabolical rubbish. They wouldn’t give up, though. Just kept on playing the kind of music they loved”.

 

 

 

 

Geld verdienen was er voorlopig niet bij, volgens haar. “They used to worry all the time about finding a manager and getting dates in London”. Toetsenman Ian Stewart, die meespeelde, zat wat ruimer in de middelen. “I was the only one working at the time. When I went off to work for ICI as a clerk, they sat around all day rehearsing and trying to get bookings!”

  Ian wist zijn vrienden wel eens aan een goedkope maaltijd te helpen.

  Het zag er somber uit aan het einde van 1962. Op tweede kerstdag traden de Stones op in de Piccadilly in Londen zonder enige reactie van het publiek. Moeder Doris: “I remember how Keith used to come home in the small hours, freezing cold and depressed. He used to get pretty miserable, at times, but never said anything about giving up. They were all pretty determined boys. They had to be”.

 

 

 

 

Doris Richards trad als onbezoldigde huishoudelijke hulp op toen zoon Keith samen met Mick Jagger en Brian Jones een flat betrok in Chelsea (Londen). Het was er een zootje. “You should have seen the place. It looked as though somebody had waged a war in there. There was so much stuff strewn about that it looked like a rubbish dump – and the shirts they used to send me to wash for them looked as though they’d been buried for a fortnight. I used to get about fourteen to do every week”.

  Ze deed wat ze kon. “I knew they were often desperate for money. I sent Keith cash whenever I could and food parcels, too, because I knew the money would just go on cigarettes instead of on a good, solid meal.

  Sometimes Brian used to stay in bed all day because there wasn’t a penny in the place. Mick was still at the London School of Economics then and he was able to help out with his grant, but it didn’t go far between the three of them”.

 

Het kostte haar zoon heel wat moeite om mee te blijven doen. Keith was bang dat hij uit de groep gezet zou worden als hij wegens ziekte een keer niet van de partij kon zijn, dacht ze. “I remember one night Keith arrived on the doorstep at 2 am, white and as weak as a kitten. He had a temperature and tonsillitis and the boys had advised him to come home because they just couldn’t look after him.

  I put him straight to bed but he wouldn’t stay there. He was really ill but the next night he insisted on getting up and dragging himself off to play in London. ‘We’ve got a date at the Flamingo’, he told me. ‘We’ve been booked, Mam, and I’ve just got to go’.

  He lost a stack of weight over the next few days, but he insisted on struggling on.

  I think that he was half afraid somebody might be brought into deputise for him and that he might lose his place with the group”.

 

 

 

 

Bassist Dick Taylor gaf het op. Een optreden in een hotel in Richmond maakte een einde aan zijn loopbaan als Rolling Stone. Dick, die studeerde aan het Royal College of Art, liet in Rave afdrukken; “I had to start concentrating on my exams. We didn’t have a row or anything like that”.

  In de interviews, afgenomen in de zomer van 1964, verklaarde hij: “I don’t regret the break one little bit. I’m now lead guitar with the Pretty Things. We’re doing pretty well, so why should I complain?”

  Bill Wyman slaagde erin zijn plek over te nemen. “He had already grown his hair to Rolling Stone length in admiration of the group”.

 

 

 

 

 

Op die plek in Richmond, het Station Hotel met de Crawdaddy Club achterin wisten de Stones voor het eerst indruk te maken. Doris Richards deed verslag: “The place was packed the first time I went out there last spring. There was hardly room to draw breath, let alone sing, but the youngsters really seemed to love it”.

  Het goede nieuws verspreidde zich bij de jonge muziekliefhebbers in de Britse hoofdstad. “The first scattering of fans spread the good news to their friends and soon R&B enthusiasts were streaming from all over London to join in the mobbing of the Rolling Stones. Fans had to be turned away so, to keep the youngsters happy”. 

  De Crawdaddy werd te klein. “The group moved to the Athletic Club pavilion, a five-minute walk down the road”. Met meer publiek ging ook hun gage geleidelijk aan omhoog.

Tijdens een optreden liet pr-man Andrew Oldham, 19 jaar, van zich horen. “How much are you earning a night?”, vroeg hij.

  “About thirty bob [shilling] each”, was het antwoord.

 

Andrew en impresario Eric Easton, die was meegekomen, wisten de Stones te overtuigen dat zij voor meer inkomsten zouden zorgen, als de R&B-artiesten met hen in zee zouden gaan. Oldham maakte indruk met woorden als “We’ll make you stars of R&B. You’ll earn hundreds of pounds a week if you stick with us”. Met dat soort kreten liet enkele jaren daarvoor Elvis Presley zich overtuigen door Col. Tom Parker, alias Dries van Kuijk.

  Brian Jones kon het zich in 1964 nog herinneren. “We talked about our hopes halfway through the night. We could hardly believe that our kind of music would catch on”.

 

 

 

 

 

 

De redacteur van Rave was kort over hoe het verder gegaan was. Hun eerste hit was ‘Come On’, juni 1963, cover van een nummer van Chuck Berry. “More hit records followed, ‘Wanna Be Your Man’, ‘Not Fade Away’ – Andrew Oldham’s boast over a beer came true”.

  Hun gage schoot als een raket omhoog. Toen ze het ja-woord aan Oldham en Easton gaven, verdienden ze zeven pond per week. Half september was dat al opgelopen tot tachtig pond en met kerst 1963 maar liefst 250 pond.

 

 

 

 

Het voorlopige hoogtepunt in hun carrière was een serie optredens in de Verenigde Staten in juni 1964. Ze stonden op het podium in onder andere San Bernardino, San Antonio, Detroit, Harrisburg en New York. Hun set list bestond onder meer uit ‘Not Fade Away’ (Buddy Holly), ‘Can I Get A Witness’ (Marvin Gaye), ‘I Just want to make love to you’ (Muddy Waters), ‘Walking The Dog’ (Rufus Thomas), ‘Hi Heel Sneakers’ (Tommy Tucker), ‘Route 66’ en ‘Tell Me’, een eigen song.

 

Toen de Stones voor het eerst overstaken naar de VS hadden ze weinig idee wat hun te wachten stond. Bassist Bill Wyman zei het zo: “We realised our crusade was well on the way to being won when we were offered an American tour. It seemed that at last we were going to play for the people who really knew our kind of music!” Alle reden om uitgelaten te zijn. “They went wild!”

  Mick Jagger keek verder dan zijn neus lang was. “Practical Mick silenced their shouts of joy. He pointed out that they didn’t have a big hit record in the States. They would be going virtually unknown!”

  Het was hard werken, begreep Keith. “We knew it would be a hard struggle, like starting all over again. It was, too. Some of our first dates on that tour weren’t too happy. But then everything began to swing for us”.

 

De Stones waren onderdeel van de zogenaamde British Invasion. In februari, vier maanden eerder, hadden de Beatles Amerika veroverd door op te treden in het populaire tv-programma van Ed Sullivan. “Everywhere they went, the Stones got VIP treatment. Even in towns where no-one had ever heard of them”.

  Vanzelfsprekend werden ze vanwege hun haar vergeleken met de leden van de groep uit Liverpool. “Their biggest laugh was when a cowboy in a tiny backwater town rode up to them and asked: ‘Say, are you gals or Beatles?’”

  Bij hun terugkeer, enkele weken voor ze in het Scheveningse Kurhaus optraden, beseften ze dat ze een ware kruistocht voor hun muziek, de rhythm & blues, begonnen waren, verklaarde Brian Jones. “The night we spent arguing about the trip brought us back to the time when we met Andrew Oldham and had the chance to really make something of ourselves. The night when we took the decision to start our crusade”.

 

 

 

 

 

In het Rave-artikel werd in augustus 1964 al een vergelijking gemaakt van de Beatles met de Stones.

  Mick Jagger, terug uit de VS, was duidelijk. “Nobody will ever be as big as the Beatles. It will be ages before anything like their success happens again”.

  De redacteur van het tijdschrift ging zo ver niet. “If the Beatles are to be toppled from the top of the pop tree, who but the Stones can deliver the knockout? And it would be one of the strangest things to happen in the pop world for a long, long time. Because the Beatles did a lot to spread the gospel about the Stones”.

 

Wellicht uitte Mick Jagger zich wel positief over zijn conculega’s omdat ze geholpen hadden de naam van de Stones bekend te maken. “Just over a year ago, the Beatles went down to Richmond, and heard the London boys belting out their rhythm and blues. John, Paul, George and Ringo were knocked out. They talked about the Stones to a lot of people. It all mushroomed from there. the Beatles had a hand in their publicity!”

  Geen kwaad woord dus van de Stones over de Beatles. “They are quick to say how much they like the Liverpool four. They mean it”.

  Misschien was er toch wel meer aan de hand, kon je lezen. “There’s rivalry in showbiz, no matter what anybody says publicly”.

 

 

 

 

Met hun kruistocht hadden de Stones heel wat bereikt. Ze hadden de strijd gewonnen. “They have fought, crusaded, for rhythm-and-blues. Now millions have proved they’ve won their fight. Their ardent followers believe that rhythm and blues as played by the Stones is the crusading music of the time”.

  Een van de grote Amerikaanse sterren van het moment, Gene Pitney, had zowaar een song van Mick en Keith op de plaat gezet – ‘That Girl Belongs To Yesterday’.

  Het geld begon binnen te stromen. “Everything the Stones have touched has turned to gold. They have rocketed to the top of the tree at a time when it seemed there was no room for another group to scale the heights that the Beatles had reached.

  Today they stay in the best hotels everywhere they go. They run up entertaining bills for hundreds of pounds in just a few days. In Britain they ask for – and get – £500 a night, sometimes more. For two 25-minute performances that’s at least £10 a minute. Their earnings and their achievements climb.

  They can walk into any shop and buy virtually anything they want. Expensive clothes. Piles of records. A car. A complete home. The very best guitars and equipment. You name it and the luxury of being a Stone can afford it”.

 

  Meer nog dan de Beatles waren ze wel controversieel. Dat beseften ze maar al te goed. “They are attacked. They are highly praised. They care what people say about them. But they realise that success brings bitter criticism in addition to superlatives edged in golden ecstasy!”

 

In die tijd verscheen hun nieuwe single, een cover-versie van ‘It’s all over now’, geschreven door Shirley en Bobby Womack. De oorspronkelijk uitvoering was kort daarvoor geproduceerd door Sam Cooke.

 

 

 

 

 

Het interview met de Stones en leden van hun familie verscheen begin augustus in druk. Op de achtste van die maand arriveerde de groep op Schiphol, om die zelfde dag nog bij ons op te treden. In juni waren de Beatles hier geweest, in Hillegom en Blokker. De concerten van de Beatles waren niet helemaal uitverkocht, dat van de Stones wel, in een mum van tijd zelfs.

  Willem van Kooten was erbij. In popkrant Hitwezen vertelde hij over zijn ervaringen. “Een half uur te laat, om half elf, landde op Schiphol het vliegtuig met aan boord de vijf beroemdste blanke, Engelse, rhythm and blues-vertolkers, de Rolling Stones. Een handjevol schreeuwende, vooral vrouwelijke fans, was slechts aanwezig, maar dat kwam voornamelijk omdat aan het tijdstip van aankomst geen ruchtbaarheid was gegeven”.

  De Stones hadden de nacht ervoor nauwelijks geslapen, wist hij. In het Kurhaus kon dat niet. Daarom werden ze elders ondergebracht in Den Haag. Het optreden een paar uur later liep flink uit de hand. In Nederland is het een klassiek verhaal geworden in de geschiedenis van de popmuziek. 

  Van Kooten: “Over het optreden zelf kunnen we kort zijn: de Rolling Stones hebben gedaan wat ze konden. Mick Jagger zong tot z’n microfoon stuk was, en de anderen speelden tot het doek dichtging. Alleen ‘Not Fade Away’ kwam er herkenbaar uit. Aan ‘It’s all over now’ zijn ze niet eens toegekomen”.

  Na afloop liet hij concluderend in Hitwezen afdrukken: “De Rolling Stones hebben heel wat meer van zich doen spreken dan de Beatles. Dit ligt niet aan de Stones, die door hun r & b-muziek wel meer zalen in beroering hebben gebracht. De voornaamste oorzaak van de chaos is wel te vinden in het feit, dat de lieden, die er voor hadden moeten zorgen, dat alles op ‘rolletjes’ verliep, hebben gefaald”.

 

 

 

 

Het is mijns inziens mooi om weer eens terug te lezen wat er geschreven werd in de tijd dat Mick Jagger, Keith Richards, Brian Jones, Bill Wyman en Charlie Watts nog een lange carrière voor zich hadden. 

 

 

Harry Knipschild

6 juli 2022

 

Clips

 

* Mick Jagger, Engelse tv, 1959

* Rolling Stones te gast bij Dean Martin, Hollywood, 13 juni 1964

* Willem van Kooten en de Stones over 8 augustus 1964, 1965

* Alexis Korner, Get off of my cloud

* Andrew Loog Oldham aan het woord

* Rolling Stones, You can't always get what you want, Amsterdam, 7 juli 2022